Liệu Vatican có thể mở cánh cửa đối thoại Nga - Ukraine?
Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đã trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với an ninh toàn cầu trong thế kỷ XXI. Trong bối cảnh căng thẳng leo thang và các cuộc hòa đàm chưa có nhiều đột phá, cộng đồng quốc tế đã tìm kiếm mọi khả năng có thể để đạt được một giải pháp hòa bình.
Trong khi các cường quốc lớn như Mỹ, Nga đều đóng vai trò quan trọng nhất định trong các cuộc đàm phán, Vatican dưới sự lãnh đạo của Giáo hoàng Leo XIV cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp vào công cuộc hòa giải. Nhưng liệu quyền lực mềm của Giáo hoàng có đủ mạnh để cứu vãn cuộc xung đột này?
Giáo hoàng Leo XIV xác nhận sẵn sàng chủ trì đàm phán mới về Ukraine tại Vatican
Văn phòng Thủ tướng Italy Giorgia Meloni hôm 20/5 xác nhận, Giáo hoàng Leo XIV đã bày tỏ sẵn sàng để Vatican trở thành địa điểm tổ chức vòng đàm phán hòa bình tiếp theo giữa Nga và Ukraine. Thông tin được đưa ra sau cuộc điện đàm giữa Thủ tướng Italy Meloni và Giáo hoàng Leo XIV.
Thủ tướng Italy đã bày tỏ sự ủng hộ và đánh giá cao vai trò trung gian của Tòa Thánh trong nỗ lực thúc đẩy giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột.

Động thái này diễn ra sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 19/5. Sau đó, ông Trump đã liên hệ với một số lãnh đạo châu Âu, trong đó có Thủ tướng Meloni nhằm xác nhận khả năng Vatican đứng ra tổ chức hòa đàm.
Trong bối cảnh các nỗ lực chấm dứt xung đột Nga - Ukraine thời gian qua chưa đạt được tiến triển đáng kể, Vatican đã khẳng định kế hoạch tổ chức cuộc gặp trực tiếp giữa hai bên. Tòa Thánh đánh giá cao vai trò của mình với tư cách là một địa điểm trung lập, có khả năng bảo đảm tính bảo mật và nghiêm túc của tiến trình đàm phán.
Giáo hoàng Leo XIV được bầu làm lãnh đạo Giáo hội Công giáo ngày 8/5, sau khi cố Giáo hoàng Francis qua đời. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, ông đã nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu là thúc đẩy hòa bình, đặc biệt tại Ukraine và khu vực Trung Đông - nơi đang diễn ra những cuộc xung đột căng thẳng.
Quyền lực mềm của Giáo hoàng
Vatican với vị thế là trung tâm tôn giáo toàn cầu của Giáo hội Công giáo, từ lâu đã giữ một vai trò đặc biệt trong các vấn đề quốc tế. Mặc dù không phải là một quốc gia lớn về mặt quân sự hay kinh tế, nhưng Giáo hoàng và Vatican sở hữu một loại quyền lực mềm mạnh mẽ, đó là ảnh hưởng tinh thần và giá trị đạo đức. Với khoảng 1,3 tỷ tín đồ trên toàn thế giới, Giáo hoàng không chỉ là người lãnh đạo tôn giáo mà còn là một biểu tượng của hòa bình, công lý và tình yêu thương vô điều kiện.

Mặt khác, dù là một quốc gia nhỏ bé nằm trên một ngọn đồi của thành phố Rome, nhưng Vatican lại có mạng lưới quan hệ ngoại giao rộng lớn nhất thế giới khi có quan hệ ngoại giao chính thức với 183 trong tổng số 195 quốc gia và lãnh thổ, trong khi Trung Quốc chỉ có quan hệ ngoại giao với 169 nước, Mỹ với 168 nước và Pháp với 161 nước. Vì vậy, tiếng nói của Giáo hoàng và Vatican có tầm ảnh hưởng toàn cầu.
Trong các cuộc xung đột quốc tế, Vatican đã từng can thiệp để làm trung gian hòa giải. Những nỗ lực của Giáo hoàng trong việc thúc đẩy đối thoại và giải quyết các vấn đề không chỉ giới hạn trong các cuộc xung đột liên quan đến tôn giáo, mà còn mở rộng ra các vấn đề chính trị lớn. Điển hình là những nỗ lực của cố Giáo hoàng John Paul II trong việc giúp chấm dứt Chiến tranh Lạnh, hay những cố gắng của cố Giáo hoàng Benedict XVI và cố Giáo hoàng Francis trong việc thúc đẩy hòa bình và đối thoại giữa các quốc gia và tôn giáo.
Với sự xuất hiện của Giáo hoàng Leo XIV, Vatican một lần nữa đứng trước cơ hội quan trọng để phát huy vai trò trung gian hòa giải. Mặc dù Giáo hoàng Leo XIV mới chỉ đảm nhận vai trò Giáo hoàng trong những tuần gần đây, nhưng ngay từ những ngày đầu, Giáo hoàng đã thể hiện một cam kết mạnh mẽ đối với việc tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột lớn trên thế giới.

Giáo hoàng Leo XIV đã bắt đầu một loạt các cuộc gặp gỡ và tiếp xúc với các lãnh đạo chính trị và tôn giáo, nhằm thúc đẩy một môi trường đối thoại. Ngày 18/5, Giáo hoàng Leo XIV đã lần đầu tiên gặp trực tiếp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Vatican. Hai nhà lãnh đạo dành nhiều thời gian để thảo luận về các nỗ lực nhằm trả tự do cho tù nhân và đưa trẻ em Ukraine trở về nước. Giáo hoàng Leo XIV cam kết sẽ làm tất cả những gì có thể để hỗ trợ trong vấn đề này.
Trong khi đó, trước đề xuất trung gian hòa giải của Giáo hoàng Leo, Nga bày tỏ cảm ơn Giáo hoàng cùng các giáo sĩ Công giáo ở Vatican đã sẵn sàng đóng góp vào giải pháp đối với vấn đề Ukraine.
Lợi thế hay thách thức?
Dù có ảnh hưởng to lớn trong cộng đồng Công giáo toàn cầu, nhưng quyền lực mềm của Vatican cũng không phải không gặp phải những thách thức lớn trong việc giải quyết một cuộc xung đột mang tính chất toàn cầu như chiến sự Ukraine. Đầu tiên, Vatican không có quyền cưỡng chế, không có quân đội hay khả năng áp đặt các biện pháp trừng phạt. Do đó, các nỗ lực hòa giải của Giáo hoàng có thể gặp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ các bên liên quan. Nga và Ukraine không phải là quốc gia có đa số dân theo Công giáo, khiến vị thế tôn giáo của Vatican khó tạo ra ảnh hưởng trực tiếp như trước.

Bên cạnh đó, cuộc xung đột này không chỉ có yếu tố tôn giáo mà còn liên quan đến những lợi ích địa chính trị và quyền lực quốc gia, điều này làm cho việc đưa ra một giải pháp công bằng và toàn diện trở nên phức tạp hơn.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng sự can thiệp của Giáo hoàng có thể mang lại một số cơ hội. Giáo hoàng Leo XIV, với sự tin cậy và uy tín của mình, có thể tạo ra một không gian hòa giải cần thiết cho các bên xung đột. Đặc biệt, các nỗ lực của Vatican có thể giúp tạo ra một nền tảng cho các cuộc đàm phán không chính thức, từ đó dần dần xây dựng lòng tin giữa các bên.
Bên cạnh đó, Vatican có thể phát huy vai trò trong việc tạo dựng các cơ chế hỗ trợ nhân đạo cho những người dân bị ảnh hưởng bởi chiến tranh, một lĩnh vực mà Giáo hoàng có thể làm rất tốt, từ việc cung cấp viện trợ nhân đạo cho tới việc thúc đẩy các sáng kiến hòa bình.
Khả năng thành công thấp nhưng không vô vọng
Theo giới quan sát, Vatican dưới thời Giáo hoàng Leo XIV có thể giúp tạo ra kênh đối thoại không chính thức, nhưng khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình toàn diện vẫn rất thấp trong ngắn hạn. Nguyên nhân chính là Nga và Ukraine đến nay vẫn có lập trường gần như đối lập về lãnh thổ và chủ quyền. Nga không coi Vatican là trung gian “trung lập"” hoàn toàn, do quan hệ lịch sử giữa Giáo hội Công giáo và Chính thống giáo, cũng như việc Vatican thường lên tiếng ủng hộ các giá trị phương Tây.

Dù khó giải quyết xung đột toàn diện, nhưng Vatican có thể đạt được những tiến triển mang tính nhân đạo và biểu tượng, như thiết lập hành lang nhân đạo tại các khu vực giao tranh, trao đổi tù binh hoặc tù nhân chính trị, giảm căng thẳng tôn giáo và kêu gọi chấm dứt các hành động tàn phá nhà thờ, di sản văn hóa, tạo không gian ngoại giao “an toàn” để các bên trao đổi thông điệp hoặc chuẩn bị cho các cuộc đàm phán quy mô lớn hơn, có sự tham gia của Liên hợp quốc hoặc các cường quốc.
Ngay cả khi đàm phán ban đầu không mang lại kết quả cụ thể, nhưng vai trò của Vatican vẫn có thể góp phần tích lũy lòng tin giữa các bên - một yếu tố thiết yếu cho bất kỳ tiến trình hòa giải lâu dài nào. Trong lịch sử, nhiều cuộc xung đột đã được chấm dứt sau nhiều năm vận động âm thầm, nơi các bên trung gian như Vatican đóng vai trò kết nối hậu trường.
- Italy xác nhận vai trò hòa giải Nga - Ukraine của Giáo hoàng
- Điện đàm Trump - Putin: Chuyển biến nhỏ trong bế tắc lớn
- Cánh cửa hoà bình cho xung đột Nga - Ukraine sau cuộc điện đàm Trump - Putin? | Nhìn ra thế giới | 20/05/2025
- Lãnh đạo Nga, Mỹ, Ukraine thống nhất gì sau điện đàm?
- Điện đàm Trump - Putin: Thêm một bước tiến đến hoà bình Ukraine


Nga liên tiếp thực hiện nhiều cuộc tấn công quy mô lớn ngày 22/5, từ tấn công bằng tên lửa Iskander-M vào căn cứ đặc nhiệm Ukraine ở Sumy đến việc sử dụng UAV phá hủy hệ thống Himars và kho vũ khí tại Donetsk.
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 21/5, trong chuyến công du đến Mỹ.
Vatican dưới sự lãnh đạo của Giáo hoàng Leo XIV được kỳ vọng sẽ đóng góp vào công cuộc hòa giải xung đột Nga - Ukraine.
Chính quyền Australia ban hành lệnh sơ tán mới với 50.000 cư dân vào ngày 22/5, trong bối cảnh nhiều trận mưa lớn dự kiến sẽ đổ bộ khu vực Đông Nam nước này trong 24 giờ tới.
Các cơ quan tình báo của Hàn Quốc và Mỹ đã và đang theo dõi, giám sát hoạt động hạ thủy tàu chiến lớn tại Cảng Chongjin của Triều Tiên.
Nga đã đánh chặn hơn 200 máy bay không người lái của Ukraine trong lãnh thổ Nga vào ngày 21/5, trong khi Ukraine tuyên bố tấn công một nhà máy sản xuất thiết bị bán dẫn ở vùng Oryol của Nga.
0