Canada vạch ra con đường thoát khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ
Nhân tố Donald Trump quyết định lá phiếu của cử tri Canada
Đảng Tự do của Thủ tướng đương nhiệm Mark Carney đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội của Canada hôm 28/4 và sẽ thành lập chính phủ tiếp theo, trong đó ông Mark Carney sẽ tiếp tục giữ chức Thủ tướng Canada trong nhiệm kỳ tới. Chiến thắng của ông Mark Carney và Đảng Tự do được cho là một cú lội ngược dòng trước Đảng Bảo Thủ đã có nhiều năm lãnh đạo Canada. Một yếu tố được cho là có vai trò xúc tác cho chiến thắng của Đảng Tự do và ông Mark Carney chính là bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Canada và Mỹ do chính sách thuế quan và ý tưởng của ông Trump nhằm sáp nhập Canada thành "tiểu bang thứ 51" của Mỹ.
Mặc dù không ủng hộ bất kỳ ứng cử viên nào trong cuộc bầu cử Hạ viện liên bang ở Canada, song Tổng thống Mỹ Donald Trump lại là yếu tố tác động mạnh mẽ tới lá phiếu của cử tri nước này.
Hồi tháng Hai, ông Trump ký sắc lệnh áp thuế 25% đối với hàng hóa Canada, trừ một số mặt hàng, có hiệu lực từ ngày 4/3, để hạn chế nguồn Fetanyl vào Mỹ. Quyết định này đã khiến căng thẳng thương mại Mỹ - Canada liên tục leo thang, với việc áp thuế trả đũa tương tự từ phía Canada.
Ông Trump cũng nhiều lần có những lời lẽ đe dọa tới chủ quyền của Canada. Vào ngày bầu cử ở Canada, ông Trump một lần nữa nhắc đến việc "sáp nhập" Canada, khuyến khích người dân nước này bầu cho ông để biến Canada trở thành "bang thứ 51" của Mỹ.
Những động thái khiêu khích của ông Trump đã khiến người dân Canada phản ứng dữ dội, làm bùng lên làn sóng chủ nghĩa dân tộc, và trở thành vấn đề hàng đầu trong chiến dịch tranh cử.
Thủ tướng Mark Carney, lãnh đạo của Đảng Tự do, đã cảnh báo rằng Canada đang ở thời điểm khủng hoảng và thường xuyên nói trong chiến dịch tranh cử và trong các bài phát biểu chiến thắng rằng ông Trump đang phản bội Canada bằng cách "cố gắng hủy hoại Canada để nước Mỹ có thể chiếm hữu Canada".
Nước Mỹ muốn đất đai, tài nguyên, nước, đất nước của chúng ta. Đây không phải là những lời đe dọa suông. Tổng thống Trump đang cố gắng phá hủy chúng ta để nước Mỹ có thể sở hữu chúng ta. Nhưng điều đó sẽ không bao giờ xảy ra.
Thủ tướng Canada Mark Carney.
Ông Mark Carney, một cựu thống đốc Ngân hàng Canada và Ngân hàng Anh, đã tận dụng kinh nghiệm kinh tế toàn cầu của mình để thuyết phục cử tri rằng ông là người phù hợp nhất để bảo vệ lợi ích quốc gia trước áp lực từ Washington. Điều này đã giúp Đảng Tự do của ông lật ngược tình thế từ vị trí bất lợi trong các cuộc thăm dò trước đó.
Kevin O'Leary, một doanh nhân và là nhân vật truyền hình nổi tiếng người Canada thừa nhận đây là một chiến lược vận động thành công của ông Mark Carney.
Sau khi giành chức Thủ tướng ngày 14/3, Thủ tướng Mark Carney đã tuyên bố giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử sớm vào ngày 28/4 để tìm kiếm sự ủng hộ mạnh mẽ hơn. Cuộc bầu cử Quốc hội tại Canada năm nay ghi nhận số lượng cử tri đi bầu kỷ lục, với 7,5 triệu người bỏ phiếu sớm. Điều này phản ánh tâm lý quan ngại ngày càng lớn của người dân nước này trước các hành động khiêu khích của Tổng thống Mỹ Trump. Hai đảng dẫn đầu cạnh tranh trong cuộc bầu cử lần này là Đảng Tự do cầm quyền của Thủ tướng đương nhiệm Mark Carney 60 tuổi và Đảng Bảo thủ của ứng cử viên Pierre Poilievre, 46 tuổi. Các cuộc thăm dò diễn ra trước ngày bầu cử đều cho thấy tỷ lệ sát sao giữa hai đảng.
Nhiều người Canada tham gia bỏ phiếu để bày tỏ lập trường bảo vệ chủ quyền. Họ hy vọng ông Mark Carney là người phù hợp để giải quyết các tình huống bất ổn trong nước và mối đe dọa từ ông Trump.
Tôi nghĩ ông Carney đủ bản lĩnh để có thể thương thảo với ông Trump mà không biến nó thành một cuộc đối đầu. Tôi nghĩ ông ấy có thể làm được. Ông Trump rất thích các thỏa thuận. Và tôi nghĩ ông Carney là người giỏi đàm phán các thỏa thuận với một người như ông Trump.
Ông Kim Zapf - Giáo sư đã nghỉ hưu người Canada.
Trong khi đó, nhân tố Trump lại trở thành điểm bất lợi đem đến thất bại cho đối thủ của ông Mark Carney là ông Pierre Poilievre, lãnh đạo Đảng Bảo thủ Canada, người từng được dự đoán là ứng cử viên sáng giá nhất để giành chiến thắng sau khi cựu Thủ tướng Jusin Trudeau tuyên bố từ chức vào tháng 1. Ông Poilievre từng đưa ra khẩu hiệu "Canada trên hết", và quan điểm dân túy của ông có sự tương đồng với ông Trump. Mặc dù ông Poilievre đã nhiều lần bác bỏ những cáo buộc này và cam kết phản đối nỗ lực của ông Trump nhằm biến Canada thành một phần của Mỹ, nhưng ông vẫn không được lòng cử tri.
Đảng Tự do vẫn đối mặt với thế khó
Chiến thắng của Thủ tướng Mark Carney không chỉ là thành công cá nhân, mà còn đánh dấu bước ngoặt chính trị đáng kinh ngạc của Đảng Tự do, vốn đối mặt với nguy cơ thất bại nặng nề sau gần một thập kỷ cầm quyền dưới thời cựu Thủ tướng Justin Trudeau. Tuy nhiên, Đảng Tự do vẫn không giành được thế đa số tuyệt đối trong Quốc hội. Điều này buộc Thủ tướng Carney phải tìm kiếm sự ủng hộ từ những đảng nhỏ hơn để thông qua các dự luật. Sự suy yếu của hai đảng này sau bầu cử có thể khiến việc này trở nên phức tạp hơn.
Theo kết quả cuối cùng được công bố một ngày sau cuộc bỏ phiếu hôm 28/4, Đảng Tự do chỉ giành được 169 ghế trong Quốc hội gồm 343 thành viên, thiếu ba ghế nữa mới đạt 172 ghế để giữ thế đa số tuyệt đối trong Quốc hội. Điều này khiến chính phủ của Thủ tướng Mark Carney trở nên mong manh hơn. Đảng Tự do sẽ phải tìm kiếm sự ủng hộ từ những đảng nhỏ hơn như Khối Những người Quebec hay Đảng Dân chủ mới để hình thành Liên minh đa số có thể thông qua các dự luật của Quốc hội.
Đảng Bảo thủ đối lập đã giành được 144 ghế. Ông Poilievre, lãnh đạo đảng này cho biết Đảng Bảo thủ của ông sẽ hợp tác với ông Carney và các đảng khác để "bảo vệ lợi ích của Canada" và "bảo vệ chủ quyền của đất nước".
Trong khi đó, các đảng phái chính trị nhỏ hơn, đặc biệt là Đảng Dân chủ Mới cánh tả, thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử này, vì người dân Canada chọn bỏ phiếu cho Đảng Tự do hoặc Đảng Bảo thủ.
Đảng Dân chủ Mới chỉ nhận được 5% số phiếu bầu, giảm so với mức 18% vào năm 2021. Tỷ lệ phiếu bầu của Đảng Xanh cũng giảm một nửa từ 2% xuống còn 1%. Trong khi Đảng Những người Quebec vẫn duy trì được 8% số phiếu bầu.
Trong hệ thống chính trị của Canada, các đảng nhỏ này vẫn đóng vai trò trong Quốc hội. Tuy nhiên, trong lịch sử đã từng ghi nhận Đảng Dân chủ Mới và Đảng những người Quebec đã thành lập phe đối lập chính thức tại Quốc hội. Vì vậy, việc các đảng này có đồng ý liên minh với Đảng Tự do cầm quyền hay không sẽ là một thách thức mà ông Mark Carney phải đối mặt.
Nếu đó là một chính phủ thiểu số, ông Carney vẫn sẽ là Thủ tướng, và ông vẫn sẽ lãnh đạo chính phủ, nhưng điều đó có nghĩa là các đảng đối lập, nếu họ muốn, có thể liên kết lại và bỏ phiếu bất tín nhiệm vào chính phủ và kích hoạt một cuộc bầu cử khác. Và trong kịch bản đó, chính phủ do Đảng Tự do dẫn đầu sẽ yếu hơn nhiều so với bình thường, và họ sẽ phải đàm phán với các đảng khác để thông qua mọi thứ.
Ông Andrew Mcdougall - Trợ lý giáo sư, Đại học Toronto, Canada.
Trước mắt, dù không chiếm thế đa số tại Quốc hội, nhưng kết quả này vẫn là một thành công vang dội đối với Đảng Tự do, một đảng mà ba tháng trước được dự đoán sẽ thua thảm trước phe đối lập Bảo thủ và đối với ông Carney, người chưa từng tranh cử bất kỳ chức vụ bầu cử nào. Điều này mang lại cho Đảng Tự do nhiệm kỳ thứ tư liên tiếp hiếm hoi trong chính phủ.
Kỳ vọng giảm phụ thuộc vào Mỹ
Ông Mark Carney được coi là một ngôi sao mới nổi trên chính trường Canada. Mặc dù chưa từng giữ chức vụ chính trị nào trước khi trở thành Thủ tướng, tuy nhiên, kinh nghiệm nhiều năm làm việc trong lĩnh vực tài chính của ông đã giúp ông giành được sự ủng hộ của cử tri. Với chiến thắng này, ông Mark Carney định vị mình là người dẫn dắt nền kinh tế Canada vượt qua khó khăn, giảm sự phụ thuộc vào Mỹ và mong muốn đảm nhận vai trò lãnh đạo toàn cầu của chủ nghĩa đa phương chống lại các chính sách bảo hộ thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Tuy nhiên, ông Carney được dự đoán là sẽ phải đối mặt không ít khó khăn.
Trước mắt, củng cố nền kinh tế của Canada dự kiến sẽ là ưu tiên của Thủ tướng Mark Carney. Hơn 70% hàng xuất khẩu của Canada là sang Mỹ, bao gồm phụ tùng ô tô, gỗ xẻ, sản phẩm nông nghiệp, thép và dầu mỏ. Thuế quan 25% của Tổng thống Mỹ đối với thép, nhôm, ô tô và các sản phẩm khác, cùng với những lời đe đe dọa đánh thuế dược phẩm và gỗ xẻ của Tổng thống Trump đã làm rung chuyển các doanh nghiệp Canada và đẩy nền kinh tế nước này đến bờ vực suy thoái. Các nhà kinh tế cảnh báo về "những ngày khó khăn sắp tới" với áp lực lên việc làm của người Canada.
Trong suốt chiến dịch, ông Carney đã tự giới thiệu mình là một chuyên gia giàu kinh nghiệm, người có thể quản lý nền kinh tế Canada trong giai đoạn hỗn loạn sâu sắc. Ông Carney đã hứa hẹn các chính sách hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại, cắt giảm thuế cho tầng lớp trung lưu và thúc đẩy đầu tư vào năng lượng bền vững, giảm phụ thuộc mua vũ khí của Mỹ, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu với Mỹ.
Nhiều chuyên gia nhận định trong những ngày tới, Thủ tướng Carney sẽ phải chứng minh khả năng cân bằng giữa đàm phán với Mỹ để giảm thiểu tác động thuế quan và duy trì đường lối độc lập của Canada. Đây là một bài toán không hề dễ dàng đối với nhà lãnh đạo còn ít kinh nghiệm chính trường này.
Ngoài ra ý tưởng của ông Carney cho rằng Canada cần phải tự tạo ra con đường riêng của mình để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ sẽ không dễ thực hiện. Ông Carney cho biết sẽ tiếp tục đàm phán với ông Trump, nhưng đồng thời cũng đang nỗ lực tăng cường quan hệ với các đồng minh "đáng tin cậy" hơn như Liên minh châu Âu. Trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông với tư cách thủ tướng là đến châu Âu, ông Carney đã nói chuyện với các quan chức Pháp và Anh về việc tăng cường quan hệ an ninh, quân sự và kinh tế.
Cựu nhà ngoại giao Canada Colin Robertson cũng cho rằng ông Carney có thể sẽ bắt đầu bằng cách mở rộng thương mại của Canada với Australia và các nền dân chủ châu Á như Nhật Bản, để giảm bớt một số thiệt hại kinh tế do thuế quan mới áp đặt của Mỹ đối với ô tô, thép và nhôm.
Trong một bài phát biểu ngày 3/4 tại Ottawa, ông Carney cũng khẳng định: "Canada sẵn sàng đảm nhận vai trò lãnh đạo trong việc xây dựng liên minh các quốc gia có cùng chí hướng, những quốc gia chia sẻ các giá trị của chúng tôi. Chúng tôi tin vào sự hợp tác quốc tế. Chúng tôi tin vào sự trao đổi hàng hóa, dịch vụ và ý tưởng một cách tự do và cởi mở. Và nếu Mỹ không còn muốn dẫn đầu nữa, Canada sẽ làm như vậy".
Tuy nhiên, có chuyên gia người Canada cho rằng sự xói mòn vị thế của Canada trên thế giới về kinh tế và chính trị sẽ ngăn cản ông Mark Carney trở thành một nhà lãnh đạo đại diện cho chủ nghĩa đa phương của thế giới. Cũng có ý kiến cho rằng ông Mark Carney và Canada có lợi ích trong việc phối hợp với các quốc gia có cùng chí hướng khác, nhưng không nhất thiết phải thiết lập Canada là nước đứng đầu phe đối lập với Mỹ, bởi điều đó chỉ đem đến thêm khó khăn cho Canada.
Bên cạnh những ý kiến nghi ngại khả năng của ông Carney trong việc đưa Canada phát triển độc lập với Mỹ, vẫn có một luồng ý kiến tích cực cho rằng Canada hiện đang giữ chức Chủ tịch G7 năm nay, điều này bổ sung cho nền tảng của ông Carney. Chuyên gia nhận định rằng thái độ điềm tĩnh và kinh nghiệm tài chính của Carney có thể khiến ông Trump phản ứng mang tính xây dựng hơn so với phản ứng đối với cựu Tổng thống Jusine Trudeau trước đây. Hiện người dân Canada và cả thế giới đang chờ xem Thủ tướng Canada sẽ xoay xở thế nào để đưa nền kinh tế Bắc Mỹ này lớn mạnh trở lại mà không phải phụ thuộc vào nước láng giềng Mỹ.
Tại vùng Trung Bắc Brazil khô cằn và nắng gió, một người đàn ông đang ấp ủ một giấc mơ lớn, biến Brazil trở thành trung tâm cung ứng nguyên liệu sô-cô-la hàng đầu thế giới.
Nhà phát minh Stephan van Lumig tại ngôi làng Eijsden, miền Nam Hà Lan, đã thổi làn gió mới vào trò chơi tuổi thơ bằng cách sáng tạo nên mô hình đường trượt bi Marblelous.
Sinh viên Mohsen Mahdawi của Đại học Columbia được cho phép tại ngoại để kháng cáo lệnh trục xuất do chính quyền Tổng thống Donald Trump ban hành, liên quan đến việc anh tham gia các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tối ngày 30/4 (giờ Việt Nam) cho biết, Nga đánh giá cao vai trò trung gian của Mỹ trong cuộc xung đột ở Ukraine, song nhấn mạnh rằng một thỏa thuận hòa bình cần được ký kết trực tiếp với Ukraine, không phải với Washington.
Chiến thắng của ông Mark Carney và Đảng Tự do được cho là một cú lội ngược dòng trước Đảng Bảo Thủ đã có nhiều năm lãnh đạo Canada. Một yếu tố được cho là có vai trò xúc tác cho chiến thắng của Đảng Tự do và ông Mark Carney chính là bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang giữa Canada và Mỹ do chính sách thuế quan và ý tưởng của ông Trump nhằm sáp nhập Canada thành "tiểu bang thứ 51" của Mỹ.
Mỹ và Ukraine đã ký kết một thỏa thuận đối tác kinh tế nhằm thành lập quỹ đầu tư chung tại Ukraine, tạo điều kiện để Mỹ tiếp cận các nguồn khoáng sản đất hiếm quan trọng trên lãnh thổ nước này. Đổi lại, Ukraine được kỳ vọng sẽ nhận được các cam kết hỗ trợ phát triển và tái thiết sau chiến sự.
0