ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Chỉ thị số 20 ngày 12/7/2025. Chỉ thị này tập trung tới các vấn đề ô nhiễm môi trường; một trong những vấn đề đang được quan tâm là Hà Nội sẽ thực hiện cấm xe máy xăng tại một số khu vực, áp dụng vào năm sau.

Cụ thể, về vấn đề bảo vệ môi trường trong lĩnh vực giao thông đô thị, Hà Nội sẽ triển khai 5 giải pháp nhằm cải thiện chất lượng môi trường, chủ yếu là giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí. Phương án thực hiện được đưa ra đa dạng, từ lập vùng phát thải thấp, khuyến khích chuyển đổi xanh trong giao thông, tới cấm một số loại xe sử dụng động cơ đốt trong. Theo đó, Hà Nội sẽ cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch di chuyển trong Vành đai 1 từ 1/7/2026.

Việc cấm xe máy xăng là vấn đề được nhiều người quan tâm, bởi xe máy, đặc biệt là xe máy chạy xăng, vẫn đang là phương tiện di chuyển chính được nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, việc cấm này được coi là động lực to lớn thúc đẩy người dân chuyển đổi sang sử dụng phương tiện thân thiện môi trường. Theo lộ trình, khu vực trong Vành đai 1 sẽ là khu vực đầu tiên cấm hoàn toàn xe máy chạy xăng. 

Vành đai 1 là tuyến đường huyết mạch, mang tính di sản của Thủ đô. Phạm vi và quy mô của Vành đai 1 là tuyến đường bao quanh trung tâm lịch sử của Hà Nội, dài khoảng 15 km, đi qua các khu vực như Kim Liên, Đại Cồ Việt, Hoàng Cầu, Ô Chợ Dừa. Tuyến Vành đai 1 có lộ trình cụ thể đi qua Nguyễn Khoái - Trần Khát Chân - Kim Liên - Hoàng Cầu - Voi Phục - Vành đai 2 (đoạn Cầu Giấy - Bưởi). Quy hoạch cho biết, điểm đầu của dự án Vành đai 1 sẽ nằm tại nút giao Hoàng Cầu - La Thành, còn điểm cuối tiếp giáp với đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội. Dự án này sẽ mở rộng qua các khu vực như phường Ô Chợ Dừa, Láng Hạ, Cát Linh, và Láng Thượng, đồng thời đi qua hai cầu vượt tại các nút giao Giảng Võ - Láng Hạ và Nguyễn Chí Thanh.

Với diện tích khoảng 26 km², đây là nơi có mật độ dân số cao nhất thành phố – hơn 32.000 người mỗi km², tập trung nhiều cơ quan Trung ương, trường đại học, bệnh viện lớn và các khu phố cổ. Giao thông ở đây đông đặc gần như suốt ngày. Và cũng chính tại khu vực này, chỉ số AQI đã nhiều lần vượt mức nguy hại, có thời điểm chạm mốc 324 – mức cao nhất thế giới trong ngày, theo hệ thống quan trắc của IQAir. Theo thống kê, Hà Nội hiện có hơn 6 triệu xe máy, chưa tính khoảng 2 triệu xe vãng lai mỗi ngày. Việc cấm xe máy xăng tại khu vực trung tâm vì vậy không đơn thuần là câu chuyện giao thông mà là một biện pháp môi trường cấp thiết.

Cùng với việc cấm xe máy xăng, Hà Nội cũng sẽ triển khai các phương án vừa nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ xe máy xăng, vừa kích cầu sử dụng xe năng lượng xanh. Ngoài khu vực trong Vành đai 1 như vừa nêu, Hà Nội cũng sẽ thiết lập các khu vực phát thải thấp (Low Emission Zones - LEZ). Tại những khu vực này, các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch vẫn được phép di chuyển, nhưng chỉ giới hạn ở những phương tiện đạt tiêu chuẩn khí thải cao. Các phương án hỗ trợ dành riêng cho phương tiện sạch cũng sẽ được triển khai. Hà Nội dự kiến sẽ có các phương án hỗ trợ đơn vị sản xuất hoặc lắp ráp các loại phương tiện này, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ, đồng thời cũng sẽ có phương án khuyến khích người dân sử dụng. Một phương án cũng được đề ra là thúc đẩy sử dụng phương tiện công cộng. Với đặc thù có thể phục vụ nhiều người cùng một lúc, phương tiện công cộng được xem là một giải pháp tối ưu trong việc giảm phát thải. Xe buýt điện và tàu điện là hai loại phương tiện được nhắc tới.

Đáng chú ý, Chỉ thị của Thủ tướng cũng nêu rõ lộ trình từ ngày 1/1/2028, ngoài cấm mô tô, xe máy chạy xăng dầu, ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong khu vực Vành đai 1 và Vành đai 2. Đến năm 2030 áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 3, theo Chỉ thị. Cũng theo Chỉ thị, Thủ tướng giao Hà Nội lập và công bố đề án vùng phát thải thấp trong quý III/2025. Đến năm 2030, Hà Nội cần phát triển mạng lưới giao thông công cộng đa phương thức, phủ kín các tuyến chính, kết nối khu vực đông dân cư và các đầu mối lớn.

Vào ngày 12/12/2024, HĐND thành phố Hà Nội đã thông qua nghị quyết quy định thực hiện vùng phát thải thấp tại Thủ đô. Theo nội dung nghị quyết, Hà Nội sẽ cho phép các xe cộ không phát sinh khí thải, xe cơ giới thân thiện môi trường, xe cơ giới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường, xe ưu tiên và phương tiện giao thông có giấy phép lưu thông của cơ quan có thẩm quyền được lưu thông trong vùng phát thải thấp. Ngoài ra sẽ cấm lưu thông các xe tải hạng nặng chạy bằng dầu diesel trong vùng phát thải thấp. Đồng thời hạn chế hoặc cấm xe ô tô không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và xe mô tô, xe gắn máy không đáp ứng tiêu chuẩn mức 2 chạy vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực.

Thành phố cũng sẽ xem xét ban hành các loại phí và lệ phí đối với xe cộ có phát thải lưu thông trong vùng phát thải thấp. Nội dung nghị quyết cũng nêu rõ: "Đề xuất chính sách hỗ trợ những đối tượng sinh sống và làm việc trong vùng phát thải thấp, các tổ chức, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch, phương tiện giao thông không phát thải". Về lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp, từ năm 2025 - 2030 sẽ thí điểm lập khu vực phát thải thấp ở một khu vực thuộc quận Hoàn Kiếm, Ba Đình (cũ). Hà Nội cũng khuyến khích các địa phương lập vùng phát thải thấp. Từ năm 2031 trở đi, các khu vực trên địa bàn thành phố có một trong các tiêu chí quy định là vùng phát thải thấp sẽ phải thực hiện.

Nhìn ra thế giới, từ năm 2017, Paris bắt đầu cấm xe máy xăng sản xuất trước năm 2000 lưu thông trong nội đô vào giờ cao điểm. Từng bước, thành phố mở rộng quy định này với cả ô tô diesel đời cũ, rồi tiến tới thiết lập vùng không xe nhiên liệu hóa thạch trong khu trung tâm. Từ năm 2024, toàn bộ phương tiện sử dụng xăng và dầu diesel đã không còn được phép hoạt động tại bốn khu vực trung tâm lịch sử – nơi có mật độ dân cư, cơ quan hành chính và du lịch cao nhất. Đáng chú ý, quá trình cấm xe tại Paris luôn đi kèm các chính sách hỗ trợ người dân, như: trợ giá đổi xe điện, miễn phí gửi xe sạch, mở rộng phương tiện công cộng và xe đạp công cộng. Như vậy, lộ trình của Paris là bắt đầu từ khu lõi đô thị, chia theo từng giai đoạn. Đây là mô hình mà Hà Nội hoàn toàn có thể tham khảo, đặc biệt khi triển khai cấm xe máy xăng trong khu vực Vành đai 1.

Lệnh cấm xe máy chạy xăng tại khu vực trung tâm thành phố không chỉ là một biện pháp hành chính, mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc chuyển đổi mô hình giao thông, hướng tới mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, phù hợp với các mục tiêu môi trường quốc gia và cam kết quốc tế của Việt Nam. Xanh hóa giao thông đã và đang được xác định là việc phải làm, không chỉ để bảo vệ môi trường, mà còn để nâng cao chất lượng sống, cải thiện sức khỏe cộng đồng và xây dựng thành phố bền vững.