ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Lương tối thiểu vùng hiểu đơn giản là mức sàn thu nhập mà người lao động được hưởng khi làm việc trong điều kiện bình thường, không bao gồm phụ cấp hay các khoản thưởng. Hiện nay, mức này dao động từ 3,45 triệu đến 4,96 triệu đồng/tháng tùy từng vùng. Trong khi đó, giá điện đã tăng tổng cộng hơn 17% kể từ đầu năm 2023, còn lương tối thiểu chỉ tăng 6% trong cùng giai đoạn. Tức là, với những người lao động có thu nhập thấp, có thể họ đang bị trượt dốc. Không phải vì họ làm ít đi, mà bởi sức mua của đồng tiền đang yếu dần. Càng sống tiết kiệm thì càng chật vật.

Và đó chính là lý do vì sao Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đưa ra hai phương án đề xuất tăng lương, là 8,3% và 9,2%. Một đề xuất không vượt kỳ vọng, mà thực ra theo nhiều chuyên gia, con số trên vẫn còn khá khiêm tốn. Khi mục tiêu của đất nước là thu nhập bình quân đầu người đạt 15.000 USD vào năm 2045, thì mỗi năm, thu nhập phải tăng khoảng 400 USD, tương đương hơn 10 triệu đồng - tức là mỗi tháng phải tăng gần 900.000 đồng. Vậy mà hiện nay, mức lương tối thiểu ở nhiều vùng còn chưa tới 4 triệu.

Một chị công nhân vệ sinh môi trường ở huyện ngoại thành Hà Nội, người đã gắn bó với công việc dọn rác suốt hơn 10 năm ở phố sách cho biết, lương của chị hiện nay chưa đến 5 triệu đồng mỗi tháng. Nếu đề xuất tăng lương tối thiểu được thông qua, chị có thể được tăng thêm khoảng 400 - 500 ngàn đồng mỗi tháng. Nhưng chị nói: “Thực ra, tăng thì cũng mừng, nhưng giá điện, giá xăng, giá đồ ăn cũng lên theo. Tăng vậy chưa đủ để sống tử tế, chỉ đủ để… đỡ hụt hơi hơn một chút”. Đó là tâm sự rất thực lòng. Vì thế, khi nhìn vào con số đề xuất tăng 8,3% hay 9,2%, đó không đơn thuần là một tỷ lệ phần trăm mà là một chỉ dấu cho thấy chúng ta đang tìm cách thu hẹp khoảng cách giữa mức sống và thu nhập. Nhưng khoảng cách đó còn khá xa. Hãy nhìn vào thực tế: từ đầu năm 2023 đến giữa 2025, giá điện đã tăng hơn 17%, trong khi lương tối thiểu chỉ tăng 6%. Và không chỉ điện, mọi mặt hàng từ thực phẩm, nhà trọ,… đều tăng. Người dân đang sống trong bối cảnh giá cả leo thang, còn thu nhập thì… nhích từng bước nhỏ.

Với những người thu nhập thấp, lương tối thiểu không phải là "sàn", mà là "trần" vì đó là tất cả những gì họ có thể nhận được. Doanh nghiệp có thể gọi đây là mức lương thấp nhất để trả. Nhưng với công nhân, với người làm thời vụ, giúp việc gia đình, shipper hay nhân viên bán hàng ca 12 tiếng một ngày, đó là cả cuộc sống của họ, là tiền điện, tiền sữa cho con, là vài đồng gửi về quê cho cha mẹ.

Trong câu chuyện tăng lương tối thiểu vùng, doanh nghiệp cũng có áp lực của riêng họ. Đại diện VCCI đề xuất mức tăng 3 - 5% vì lo ngại “quá sức chịu đựng”, và có lý do chính đáng khi họ nói cần dư địa để “khen thưởng người lao động mẫn cán” hay “tăng năng suất”. Nhưng nếu một doanh nghiệp không thể trả cho người lao động mức sống cơ bản, thì mô hình kinh doanh ấy có đang vận hành đúng không?

Tăng lương tối thiểu, nếu được tính toán hợp lý, chính là cách đầu tư vào nguồn lực con người. Và người dân, những người đang trả giá cho từng biến động nhỏ của thị trường thì họ cần thấy mình không bị bỏ lại.

Còn một góc nhìn nữa: lương tối thiểu không chỉ là câu chuyện giữa doanh nghiệp và công nhân. Nó liên quan đến sức mua chung của toàn xã hội. Khi người lao động có thu nhập tốt hơn, họ sẽ chi tiêu nhiều hơn, tạo ra dòng chảy tích cực trong nền kinh tế. Ngược lại, nếu lương thấp, họ sẽ thắt lưng buộc bụng, tiết kiệm đến mức tối đa và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng.

Người dân không đòi hỏi một mức tăng đột phá. Nhưng họ kỳ vọng sự điều chỉnh có ý nghĩa thực chất. Không phải tăng lương trên giấy, rồi lại phải lo “chạy ăn từng bữa” vì mọi chi phí khác tăng nhanh hơn mức lương nhận được.

Nếu chúng ta thực sự hướng đến một Việt Nam có thu nhập cao vào năm 2045, như mục tiêu đã nêu, thì điều kiện sống và phúc lợi cho người lao động cần được nâng dần từ bây giờ. Không phải bằng những khẩu hiệu, mà bằng những con số cụ thể, những quyết định can đảm và một chính sách tiền lương nhân văn.