Vì sao nên cấm xe tải, xe khách đi vào làn tốc độ cao trên cao tốc? | Hà Nội tin mỗi chiều
Đề xuất phân làn rõ ràng và cấm xe tải, xe khách đi vào làn trong cùng sát dải phân cách nhằm giúp các làn đường được sử dụng đúng với thiết kế, phù hợp khả năng vận hành an toàn của từng loại phương tiện.
Đề xuất phân làn của Cục Cảnh sát giao thông chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn đầu, xe tải sẽ bị cấm vào làn trái trên hai tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng và Pháp Vân – Cầu Giẽ. Sang giai đoạn hai, cả xe tải và xe khách đều bị cấm. Mục tiêu là để làn đường tốc độ cao chỉ dành cho xe con, đúng với thiết kế và khả năng vận hành an toàn của từng loại phương tiện.
Lý do rất rõ ràng, bởi xe tải, xe khách không chỉ to, nặng, mà còn phanh chậm, xử lý kém, lại hay dừng đột ngột để đón trả khách hoặc hàng hóa. Khi các phương tiện này đi vào làn nhanh, các xe con phía sau buộc phải phanh gấp hoặc lạng sang làn khác, rất dễ gây tai nạn dây chuyền. Thống kê của C08 cho thấy, 1/3 số vụ tai nạn trên cao tốc nửa đầu năm nay có liên quan đến xe tải hoặc xe khách. Như vậy, đề xuất này không chỉ có lý về kỹ thuật, mà còn có cơ sở thực tiễn.
Ở Mỹ, luật giao thông tại nhiều bang quy định rất rõ ràng làn trái trên cao tốc là làn vượt, và phương tiện đi chậm bắt buộc phải giữ ở làn bên phải. Nếu xe tải hoặc bất kỳ phương tiện nào chiếm làn trái mà không vượt, hoặc vượt quá chậm gây cản trở, tài xế có thể bị cảnh sát giao thông phạt nặng. Một số bang như California còn cắm biển “Trucks must use right lanes” (Xe tải đi làn bên phải), và thường có biển điện tử cảnh báo trực tiếp nếu phát hiện xe tải chạy sai làn.
Tại Nhật Bản, hệ thống cao tốc được quản lý bằng mạng lưới camera và cảm biến tự động cực kỳ hiện đại. Xe tải chỉ được phép chạy ở làn ngoài cùng bên phải và chỉ được phép vượt khi đủ điều kiện, tức là không gây cản trở cho các phương tiện khác, và việc vượt phải hoàn tất nhanh chóng. Cảnh báo liên tục hiển thị trên bảng điện tử treo trên đường, yêu cầu tài xế giữ đúng làn và tốc độ. Không hiếm gặp các bảng LED lớn hiện dòng chữ: “Tránh chạy song song”, “Giữ làn phải trừ khi vượt”, và các xe vi phạm sẽ bị truy xuất ngay lập tức qua hệ thống kiểm soát hành trình.
Còn ở Thái Lan, một quốc gia trong khu vực Đông Nam Á, họ đã triển khai quy định hạn chế xe tải lưu thông trên cao tốc vào một số khung giờ cao điểm ở thủ đô Bangkok hoặc trên các tuyến vào đô thị lớn. Đồng thời, Thái Lan áp dụng biển chỉ dẫn rất rõ ràng yêu cầu xe tải chỉ được chạy ở hai làn ngoài cùng bên phải. Những tuyến đường mới đều có camera giám sát và trạm kiểm soát tốc độ tự động với cả tốc độ tối đa và tối thiểu.
Điểm chung của nhiều quốc gia là không chấp nhận tình trạng “tùy tiện” khi tham gia giao thông trên cao tốc. Để đảm bảo dòng chảy giao thông nhanh và an toàn, không thể để một vài phương tiện, đặc biệt là xe tải lớn làm chậm cả hệ thống. Các nước đầu tư không chỉ vào hạ tầng, mà còn vào công nghệ quản lý, luật pháp rõ ràng và ý thức thực thi nghiêm túc.
Về phía Việt Nam, chúng ta đang đầu tư hàng trăm nghìn tỷ vào hạ tầng cao tốc. Nếu cứ để cảnh xe tải “rùa bò” ở làn nhanh, rõ ràng là đang làm chậm cả dòng chảy giao thông và lãng phí tài nguyên quốc gia. Vậy nên, xét ở một khía cạnh tích cực, việc cấm xe tải và xe khách vào làn trong cùng là cách để tối ưu hóa hệ thống, giảm tai nạn và tiết kiệm thời gian cho người dân.
Đây nên là một mô hình được mở rộng, không chỉ dừng lại ở hai tuyến cao tốc. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả cần đi kèm với giám sát chặt chẽ, biển báo rõ ràng và xử phạt nghiêm minh. Không thể trông chờ vào ý thức tự giác, mà cần có luật rõ và thực thi hiệu quả. Hạ tầng đã sẵn sàng, vấn đề còn lại là tổ chức giao thông sao cho thông minh và an toàn. Nếu làm tốt, cao tốc ở Việt Nam sẽ không còn là nơi khiến người ta “nóng mặt” vì kẹt xe và tai nạn.
