ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ngày 5/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn hướng dẫn tổ chức dạy học hai buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông. Trong đó, buổi thứ nhất sẽ tổ chức dạy chương trình giáo dục phổ thông; buổi thứ hai tổ chức các hoạt động củng cố để học sinh hoàn thành nội dung học tập và phát triển toàn diện đức - trí - thể - mĩ.

Đây là một tín hiệu đáng mừng cho ngành Giáo dục, thể hiện nỗ lực cụ thể trong việc hiện thực hóa đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo tinh thần Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018. Chủ trương này không chỉ đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện học sinh, mà còn mở ra cơ hội giải quyết nhiều tồn tại kéo dài trong hệ thống giáo dục như quá tải, học thêm tràn lan, thiếu kỹ năng sống và lệch hướng phát triển năng lực cá nhân.

Không phải ngẫu nhiên mà việc học hai buổi/ngày được khẳng định trong cả Chương trình GDPT 2018 lẫn Chỉ thị 17 của Thủ tướng Chính phủ. Chuyển từ "học để thi" sang "học để phát triển", từ nhồi nhét kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực người học… Đó là mục tiêu xuyên suốt của nền giáo dục hiện đại. Và tôi nghĩ rằng, mô hình học hai buổi/ngày cho phép hiện thực hóa điều đó.

Theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, buổi học thứ nhất vẫn là chương trình chính khóa, đảm bảo học sinh nắm vững kiến thức cốt lõi. Trong khi đó, buổi học thứ hai đóng vai trò “mở rộng không gian giáo dục” - học sinh được bồi dưỡng theo năng lực, được hỗ trợ nếu còn hổng kiến thức, được rèn luyện kỹ năng sống, thể chất, nghệ thuật, công nghệ, STEM, trí tuệ nhân tạo, tài chính… Những nội dung này không thể dạy vội vàng trong một vài tiết học xen kẽ, mà cần thời gian riêng để các em có thể dễ dàng tiếp thu. Đây cũng chính là vai trò của buổi học thứ hai như nhiều thầy cô giáo, các bậc phụ huynh và cả các em học sinh mong muốn.

Quan trọng hơn, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khẳng định rõ: buổi học thứ hai phải khác buổi thứ nhất. Không tiếp tục nhồi kiến thức hay dạy thêm trá hình, mà là để phát triển học sinh một cách toàn diện. Đây là điểm đáng hoan nghênh, thể hiện tư duy hiện đại và nhân văn trong tổ chức giáo dục.

Khi học sinh được học cả ngày, đặc biệt với nội dung được thiết kế hợp lý, các em có cơ hội tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng hơn, có thời gian luyện tập, củng cố và vận dụng thay vì chỉ học vẹt, học gấp. Việc giãn đều thời lượng học giúp giảm áp lực, giảm tình trạng học lệch, học tủ và quan trọng hơn là giúp học sinh học sâu, hiểu kỹ hơn.

Phụ huynh học sinh, nhất là những công nhân, dân văn phòng công sở… cũng yên tâm hơn khi con mình được học tập, vui chơi, rèn luyện kỹ năng trong nhà trường cả ngày, thay vì ở nhà với các thiết bị số, mạng xã hội. Về phía giáo viên, chủ trương này có thể tạo điều kiện để họ thực sự làm nghề, hỗ trợ học sinh theo năng lực, phát huy chuyên môn và sáng tạo phương pháp dạy học tích cực. Rộng hơn, việc miễn phí buổi học thứ hai ở những địa phương đủ điều kiện cũng là bước tiến lớn về chính sách an sinh xã hội trong giáo dục, thể hiện sự ưu tiên rõ ràng của Nhà nước dành cho thế hệ tương lai.

Dẫu vậy, cũng cần nhìn nhận rằng, việc triển khai hai buổi/ngày không đơn giản, đặc biệt ở những nơi còn khó khăn về cơ sở vật chất và nhân lực. Nhiều trường hiện vẫn phải dạy theo ca do thiếu phòng học; các điều kiện tối thiểu như nhà vệ sinh, bếp ăn, thư viện, sân chơi, phòng chức năng… vẫn còn thiếu thốn, chưa kể giáo viên cho các môn đặc thù như Mỹ thuật, Âm nhạc, Tin học, Giáo dục thể chất vẫn đang thiếu.

Tuy nhiên, những khó khăn ấy không phải là lý do để trì hoãn. Trái lại, chính sách này nên là động lực để đầu tư mạnh mẽ hơn cho giáo dục, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, nhằm thu hẹp khoảng cách giữa các vùng miền. Việc tổ chức linh hoạt, phân theo điều kiện từng địa phương là hoàn toàn hợp lý. Quan trọng hơn, buổi học thứ hai không được biến tướng thành hình thức hay “trông học sinh”, mà cần được giám sát, đánh giá định kỳ về chất lượng, hiệu quả, nội dung.

Tóm lại, chủ trương dạy học hai buổi/ngày là một bước đi đúng đắn, cần thiết và đầy tính nhân văn. Nó không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện mà còn tạo ra những thay đổi tích cực về quản lý thời gian học tập, sinh hoạt của học sinh, đồng thời hỗ trợ phụ huynh và giáo viên trong việc đồng hành cùng sự phát triển của thế hệ trẻ. Đây là một cơ hội lớn để thực hiện cam kết: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Nhưng muốn hiện thực hóa, cần sự đầu tư bài bản, đồng bộ, tâm huyết và trách nhiệm từ cả hệ thống, từ Trung ương đến từng địa phương, từ Bộ đến từng giáo viên, từ chính sách đến từng lớp học.

Giáo dục là hành trình dài hơi và nếu chúng ta thực sự đặt học sinh vào trung tâm, lấy sự phát triển toàn diện làm mục tiêu, thì học hai buổi/ngày chắc chắn sẽ là một trong những trụ cột vững chắc đưa nền giáo dục Việt Nam tiến lên trong thập kỷ tới.