Xà cừ ơi!
Có những lúc ta muốn trở về với mái trường xưa, nơi những chùm hoa xà cừ bình dị nở âm thầm trong vòm lá cao, nơi từng chiếc lá rơi cũng mang dáng dấp của một linh hồn.
Có lúc giữa bộn bề cuộc sống, ta bỗng muốn dừng lại… vì một làn hương thoảng qua, một tán lá đổ bóng hay chỉ đơn giản là một khoảng sân xưa lặng gió... Dường như những điều tưởng chừng rất đỗi bình thường ấy lại có thể đánh thức trong ta cả một miền ký ức, chạm vào những cảm xúc mà lâu lắm rồi ta chưa gọi tên. Cũng có lúc, ta muốn trở về với mái trường xưa, nơi những chùm hoa xà cừ bình dị nở âm thầm trong vòm lá cao, nơi từng chiếc lá rơi cũng mang dáng dấp của một linh hồn. Và rồi, trong khoảng lặng ấy, ta nhận ra - vẻ đẹp luôn hiện hữu quanh mình… trong sự lặng lẽ, trong những điều bình thường nhất… và cả trong những con người ta từng tưởng đã quá quen thuộc.
Sáng tinh mơ, khi những tia nắng đang dần tràn xuống cung đường làng đất đỏ, có một cô gái len sang ngách cổng trường cấp ba - nơi cô đã từng dạy học. Cô thả dép đi lên sân trường lát gạch hồng phấn. Cảm giác thân thuộc ùa về, cô thấy trong lòng trào dâng lên bao niềm thương mến, rưng rưng tha thiết. Nơi đây, cô đã gắn bó suốt 15 năm trời - cả thanh xuân ở đó. Mà không, cả thời thơ ấu và thời niên thiếu của cô ở đó. Từ khi cô còn là cô bé con với hai bím tóc lẽo đẽo theo mẹ đến trường.
Đang miên man cô thấy chân mình nhồn nhột… Ôi, dưới chân cô là thảm hoa xà cừ vàng mơ - những nụ hoa xà cừ bé li ti chồng lên nhau, xếp dày lên nhau. Hàng xà cừ thẳng tắp nơi đây đã đi vào cuộc sống của cô từ lâu lắm rồi. Gặp lại hàng xà cừ cô như gặp lại cố nhân!
Tán lá xà cừ xanh thẫm… Những hàng xà cừ hùng vĩ cứ vươn cao, reo mình trong nắng gió miền Trung. Thấp thoáng trong đó có những chùm lá non xanh ngọc tươi mát. Và kia là những chùm hoa xà cừ buông xuống vừa kín đáo vừa kiêu hãnh trong từng vòm lá. Thực ra, hoa xà cừ lúc nhỏ có màu xanh nhạt, lớn lên một chút có màu trắng sữa và sau một thời gian chuyển sang màu vàng nhạt. Hình như hoa muốn kết đọng hết nắng gió của mùa xuân và hong mình dưới cái nắng của chớm hạ mới lặng lẽ khoe mình. Hoa cứ thể hiện mình một cách tự nhiên nghĩa là khi đến độ, đủ độ mới bung ra từng chùm. Hoa nở chẳng phải để các cô cậu học trò nhớ thương da diết như hoa phượng, hoa bằng lăng. Hoa nở vì đã hợp đủ duyên nắng gió của cuộc đời. Đó cũng là một thái độ sống, một cách ứng xử riêng của hoa. Hoa cũng chỉ hiện hữu trong đời sống của những ai ưa khoảng lặng, ưa sống chậm, ở những khoảnh khắc người ta sống trong chiêm nghiệm, trầm tư kín đáo. Vì thế, hoa xà cừ không được nhiều người biết đến hoặc thảng có người trông thấy ở đâu đó thoáng qua đến khi gặp lại họ cũng không biết đấy là hoa xà cừ. Những cánh hoa xà cừ nhỏ, cứng, thấp thoáng trên vòm lá cao rộng. Lúc nào hoa cũng cứng cáp là vậy dù đó là khi hoa vừa bung nở, sung sức ở trên cành hay lúc tản mác rơi xuống đất. Phải chăng đấy cũng chính là bản lĩnh sống của hoa xà cừ? Cái khoảng sân trường này, dưới những tán lá xà cừ này đầy ắp tiếng nói cười, đầy ắp những kỉ niệm của biết bao thế hệ học trò!
Hoa xà cừ nở… Hoa xà cừ reo trong gió… Hoa xà cừ dịu dàng, e ấp trong các nách lá của những thân cây xà cừ lực lưỡng, to cao…
Thực ra, có lẽ cô cũng sẽ vô tình với hoa xà cừ nếu không có anh bạn đồng nghiệp trong ngày sinh nhật của anh ấy vừa cầm một nhành hoa xà cừ vừa nói lên ấn tượng đặc biệt về loài hoa này cùng mọi người. Chùm hoa trắng bình dị trong tay anh đã khiến cô ngỡ ngàng. Lần đầu cô mới nhìn ngắm thật kỹ loài hoa ấy. Lần đầu cô mới cảm nhận hết cái mùi hương dìu dịu, mang đến cảm giác an lành của loài hoa ấy. Hóa ra vẻ đẹp ở quanh mình…, ở trong dáng lặng lẽ, bình dị của chùm hoa xà cừ…, ở trong cả tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của anh bạn đồng nghiệp! Nhiều lúc sao ta nỡ vô tình mải miết mà quên đi những vẻ đẹp thiên nhiên trước mặt hoặc những con người ở bên mình?
Những chùm hoa xà cừ ở kia… rồi đến một ngày sẽ kết đọng thành quả mà quả xà cừ thì cô nhớ rất rõ vì cứ vào dịp học sinh tập trung đầu năm học, những quả xà cừ đáp xuống mặt đất nở xòe ra như những cánh hoa. Trước đây, cô tưởng nhầm đó là những bông hoa xà cừ vì nhìn nó rất đẹp với bốn cánh sen màu nâu trầm, dày dặn… Cứ nghĩ thân cây xà cừ lớn như thế thì hoa của nó phải to, phải cứng như thế kia… Đến khi nhìn lên, cô phát hiện ra ở trên cao là những quả có hình giống quả trứng, cứng cáp. Những quả rơi xuống đất là những quả đã già, đã khô mà khi già hoặc khô quả sẽ nẻ ra và uốn cong lại thành hình cánh hoa. Đến lúc nó rời cành, ở vào giai đoạn cuối mà nó vẫn đẹp đến vậy…
Bao nhiêu điều cô vỡ lẽ ra: trong vẻ mạnh mẽ của cây xà cừ vẫn ẩn chứa vẻ đẹp dịu dàng, xinh xắn, dễ thương.
Lá xà cừ lúc này thì xanh, xanh rì, xanh bất tận… Nhưng dịp bắt đầu từ cuối xuân đầu hè, lá xà cừ rụng hàng loạt xuống sân trường. Những loài cây khác chọn mùa thu hoặc mùa đông làm thời điểm thay lá thì xà cừ lại chọn khoảnh khắc chuyển giao từ xuân sang hạ? Phải chăng mỗi loài cây đều có những bí mật riêng, có cách sống riêng trong trời đất? Ngay cả khi ấy, xà cừ cũng khiến bao người ngẩn ngơ theo từng chiếc lá chao nghiêng và có khi ngỡ ngàng bắt gặp cả những cơn mưa lá vàng ào ạt theo gió… Đi giữa sân trường, ta bỗng giật mình khi mắt ta chạm phải cả một thảm lá vàng trước mặt… Ngay cả khi ấy, mỗi chiếc lá cũng đáp xuống mặt đất theo những cách riêng. Có chiếc lá bay thẳng xuống, có chiếc lá thì xoay mấy vòng giữa không trung, có chiếc lá thì rơi nghiêng nhẹ nhàng, có chiếc lá thì lừ đừ như đứt hơi, mệt mỏi, có chiếc lá thì bị lật đi lật lại, quật tung trong gió…
Có ai đó nói: mỗi chiếc lá là một linh hồn. Cô thấy đúng quá. Nó là một linh hồn từ khi nhú mầm xanh cho đến khi về đất mẹ. Và hình như bao muộn phiền, mệt mỏi trong cõi đời, sau khi cống hiến hết tận cùng sức xanh của từng chiếc lá, xà cừ đã buông đi, trút bỏ xuống đất mẹ hiền từ… để đến một ngày, mầm xanh cựa mình và đồng loạt những chiếc lá non xanh xuất hiện…
Cô đã đi thật chậm giữa sân trường rộng dưới những tán hoa xà cừ, cô cảm thấy lòng mình thật ấm áp, nhẹ nhàng … Cô cảm thấy như mình được chở che, yêu thương… Cô nhận ra mình thật bé nhỏ,… Cảm giác thân thuộc và bình yên quá đỗi. Xà cừ ơi!
Hà Vinh Tâm
