Robot hình người Make in Vietnam

Robot hình người Make in Vietnam

Trước đây, khi nói đến robot, chúng ta thường chỉ nghĩ đến những cỗ máy vô hồn, chỉ có phần "xác" - tức là phần cứng cơ khí và điện tử. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), xã hội mong đợi nhiều hơn là một con robot “vô tri vô giác”. Để đáp ứng những nhu cầu phát triển ngày nay, cần thiết phải có những con robot không chỉ có phần thân mà còn có "phần hồn": có khả năng nhận thức, học hỏi và tương tác thông minh với môi trường xung quanh.

Với tầm nhìn chiến lược, ngày 10/1/2025, Tập đoàn Vingroup chính thức góp vốn thành lập Công ty Cổ phần Nghiên cứu Phát triển và Ứng dụng Người máy đa năng VinMotion. Chỉ sau 5 tháng, nguyên mẫu robot hình người VinMotion ra đời - tích hợp trí tuệ nhân tạo, hoạt động linh hoạt, có khả năng giao tiếp và tương tác như con người. Việc sản xuất thành công robot "Make in Vietnam" không chỉ là niềm tự hào quốc gia mà còn mở ra cơ hội lớn để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ cao, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp công nghệ cao trong nước, đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới.

Không chỉ tại những công ty lớn, nhiều nhóm nghiên cứu nhỏ do các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực công nghệ thành lập nên cũng đã thành công trong quá trình sáng chế ra những con robot mang thương hiệu và có giá trị ứng dụng riêng.

Tại Trường Đại học Thăng Long, nhóm nghiên cứu gồm GS. Hà Huy Khoái, GS. Phạm Huy Dũng và TS. Phan Huy Phú đã tạo ra một mẫu robot giáo dục, hướng tới ứng dụng trong giảng dạy ở bậc tiểu học.

Sản phẩm là sự đơn giản hóa tối đa giao diện điều khiển. Thay vì yêu cầu kiến thức lập trình phức tạp người sử dụng chỉ cần một vài thao tác đơn giản với những câu lệnh được lập trình sẵn trên máy tính có thể điều khiển robot thực hiện nhiệm vụ như gửi lời chào, cử động tay, chân,…

Hiện nhóm đang tiếp tục mở rộng nghiên cứu để tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào robot. Với công nghệ AI, robot sẽ có khả năng nhận biết giọng nói, phản ứng theo ngữ cảnh, thậm chí cá nhân hóa nội dung bài học phù hợp với từng học sinh. Điều này hứa hẹn sẽ nâng cao đáng kể khả năng tương tác và hiệu quả giảng dạy, đưa việc học tập của trẻ em lên một tầm cao mới.

Cuộc đua công nghệ robot hình người trên thế giới

Trong bối cảnh khoa học công nghệ đang tăng tốc không ngừng, robot hình người không còn là khái niệm xa vời của khoa học viễn tưởng mà đã trở thành tâm điểm của một cuộc đua công nghệ toàn cầu khốc liệt. Từ các phòng thí nghiệm nghiên cứu đến các nhà máy sản xuất, các tập đoàn công nghệ và chính phủ đang đổ hàng tỷ đô la vào việc phát triển những cỗ máy có khả năng mô phỏng hành vi và trí tuệ con người, hứa hẹn mở ra một kỷ nguyên mới của tự động hóa và tương tác.

Đi đầu trong cuộc đua này phải kể đến những cái tên đình đám như Boston Dynamics, với Atlas - robot hình người có khả năng di chuyển linh hoạt, nhảy, thậm chí là parkour, khiến người xem không khỏi kinh ngạc. Khả năng giữ thăng bằng và thích ứng với môi trường phức tạp của Atlas đã đặt ra một tiêu chuẩn mới cho robot hình người.

Cùng với đó, Tesla, dưới sự lãnh đạo của Elon Musk, cũng đang dồn lực vào Optimus (trước đây là Tesla Bot), với mục tiêu tạo ra một robot hình người đa năng, có thể thực hiện các công việc lặp đi lặp lại trong nhà máy và thậm chí là trong gia đình. Tầm nhìn của Tesla là đưa robot hình người trở thành một phần thiết yếu của cuộc sống hàng ngày, giống như ô tô điện.

Không chỉ dừng lại ở các tên tuổi lớn của phương Tây, châu Á cũng đang chứng tỏ vị thế của mình. Nhật Bản, với truyền thống lâu đời về robot học, có Honda với mẫu robot Asimo nổi tiếng. Mặc dù Asimo đã ngừng phát triển nhưng những đóng góp của nó vào khả năng đi bộ và chạy của robot hình người là không thể phủ nhận.

Trung Quốc đang nổi lên như một đối thủ đáng gờm với các công ty như Unitree Robotics, gần đây đã giới thiệu H1, một robot hình người có giá thành cạnh tranh và được kỳ vọng sẽ ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Sự đầu tư mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc vào AI và robot học đang thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của ngành này.

Hàn Quốc cũng không kém cạnh, với sự góp mặt của Rainbow Robotics, một công ty đã và đang tạo ra những robot hình người với các khả năng chuyên biệt.

Cuộc đua này không chỉ tập trung vào khả năng vận động và thực hiện nhiệm vụ, mà còn mở rộng sang trí tuệ nhân tạo (AI) và khả năng tương tác. Các nhà nghiên cứu đang nỗ lực trang bị cho robot hình người khả năng học hỏi từ môi trường, xử lý thông tin phức tạp, thậm chí là thể hiện cảm xúc và tương tác tự nhiên với con người. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra những cỗ máy không chỉ làm việc mà còn có thể cộng tác, hỗ trợ và làm phong phú thêm cuộc sống con người.

Tuy nhiên, bên cạnh những hứa hẹn đầy triển vọng, cuộc đua robot hình người cũng đặt ra nhiều thách thức và lo ngại. Vấn đề đạo đức liên quan đến quyền của robot, tác động đến thị trường lao động khi robot thay thế con người và khả năng kiểm soát AI ngày càng tinh vi là những vấn đề cần được giải quyết một cách cẩn trọng. Chi phí sản xuất cao, khả năng tương thích với môi trường chưa hoàn hảo và sự chấp nhận của xã hội cũng là những rào cản cần vượt qua.

Giới chuyên gia nhận định, kết cục của cuộc đua sẽ không chỉ phụ thuộc vào tốc độ đổi mới, mà còn vào khả năng tích hợp robot vào xã hội từ chính sách, niềm tin người dân cho đến sự hỗ trợ của nhà nước. Cuộc cạnh tranh giữa những siêu cường công nghệ sẽ không chỉ ảnh hưởng đến thị trường robot mà còn định hình cán cân sức mạnh toàn cầu trong thời đại ngày nay. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ robot đã và đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong mọi lĩnh vực của đời sống, đặc biệt là thị trường lao động. Từ các nhà máy sản xuất đến dịch vụ, robot ngày càng trở nên phổ biến, mang lại cả cơ hội và thách thức đáng kể.

Việt Nam trong cuộc đua công nghệ

Ở Việt Nam, robot đã xuất hiện ở các dây chuyền sản xuất tự động. Ở nhà máy sản xuất bánh kẹo này, robot tham gia vào đóng gói, giúp nhà máy tiết kiệm được nguồn nhân lực, tăng hiệu quả sản xuất, giảm sai sót và giảm chi phí vận hành.

Robot giao hàng được Việt Nam sáng chế, chạy thử nghiệm nhờ AI (trí tuệ nhân tạo) có tải trọng 50kg, di chuyển với tốc độ tương đương xe đạp, ở mức 15-25 km/h. Giống như một chiếc ô tô tự lái, robot này cũng được trang bị các camera, bộ cảm biến, công nghệ GPS. Nhờ ứng dụng công nghệ nhận biết chuyển động, robot có thể tự động điều chỉnh tốc độ và tránh va chạm.

Một quán cà phê ở Hà Nội đang thử nghiệm cùng lúc sử dụng 4 robot thông minh để pha chế đồ uống, phục vụ bưng bê, chụp hình và viết thư pháp. Đây là mô hình quán cà phê do robot phục vụ lần đầu xuất hiện tại Hà Nội. 4 nhân sự mới này không chỉ giúp các “đồng nghiệp” giảm tải được công việc, tiết kiệm thời gian khi quán đông khách mà còn mang đến những trải nghiệm độc đáo, mới mẻ cho khách hàng.

Anh Lê Minh Ngọc (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Tôi đánh giá đây là nét mới cho các mô hình cà phê ở Hà Nội, Việt Nam. Tôi đi nước ngoài đã trải nghiệm robot hỗ trợ ở sân bay hay giao đồ trong khách sạn rồi nhưng ở Việt Nam lần đầu tiên thấy có robot pha cà phê cũng như hỗ trợ nhân viên, thấy rất thú vị. Tôi trải nghiệm thấy rất tốt, với một số người thấy trải nghiệm này còn thú vị hơn cà phê thông thường".

Trong lĩnh vực robot công nghiệp của Việt Nam, một số công ty Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu và thường tập trung vào việc lắp ráp các linh kiện nhập khẩu thay vì sản xuất quy mô lớn.

Bất chấp những thách thức này, tiềm năng tăng trưởng của ngành robot công nghiệp trong ngành điện và điện tử của Việt Nam là rất lớn. Ngành điện tử chiếm khoảng 17.8% của ngành sản xuất của Việt Nam, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê tính đến năm 2023.

Việc áp dụng robot công nghiệp trong ngành điện và điện tử của Việt Nam mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn để nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng và đáp ứng nhu cầu của thị trường toàn cầu đang mở rộng. Với nhu cầu điện tử toàn cầu ngày càng tăng, việc ứng dụng công nghiệp 4.0 và sự hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ, Việt Nam có cơ hội củng cố vị thế của mình trên thị trường điện và điện tử toàn cầu.

Robot và đào tạo nhân lực trẻ

Một người máy lễ tân đã được các bạn sinh viên trường Cao đẳng FPT Polytechnic tự nghiên cứu và chế tạo. Khách hàng có thể tương tác trên màn hình hiển thị và lựa chọn các yêu cầu để nhận được hỗ trợ từ lễ tân người máy, thuận tiện tra cứu thông tin về ngành học của trường.

Sinh viên Trần Quang Hà - ngành Công nghệ Kỹ thuật điều khiển và Tự động hóa, trường Cao đẳng FPT Polytechnic chia sẻ: "Chúng em được học về lập trình robot trong nhà máy, các xe thực hành, tự động tưới tiêu trong nông nghiệp. Hiện tại robot có thể thay thế con người một số công việc nhất định như làm các công việc nặng nhọc, nguy hiểm, yêu cầu độ chính xác cao, vận chuyển hàng hóa logicstics, ứng dụng trong quân sự, y tế".

Ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường, các sinh viên khối kỹ thuật lĩnh vực Tự động hóa, Cơ điện tử của trường đã được học cách điều khiển và lập trình cho robot hoạt động, làm quen với dây chuyền sản xuất tự động, cánh tay robot. Đồng thời, học viên cũng được đào tạo cách chế tạo ra một robot. Điều này giúp cho người học hiểu quy trình vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa một robot trong thực tế.

Giảng viên Nguyễn Ngọc Tuấn - ngành Công nghệ Kỹ thuật điều khiển và Tự động hóa, trường Cao đẳng FPT Polytechnic cho biết: "Nhà trường đào tạo robot công nghiệp và robot dân dụng. Robot công nghiệp các bạn sẽ ứng dụng các sản phẩm trong nhà máy, tạo ra nguồn nhân lực thay thế sức lực của con người. Robot dân dụng thì học cách vận hành robot ứng dụng trong đời sống. Ngành robot hiện nay rất phát triển, các công ty, nhà máy dần dần sẽ thay thế sức lao động. Đây sẽ là thách thức với các bạn lao động đặc biệt là lao động chưa qua đào tạo. Qua đào tạo các bạn không sợ thất nghiệp, biết cách vận hành, sửa chữa, điều khiển robot".

Theo định hướng phát triển quốc gia đến năm 2030, Việt Nam xác định AI là công nghệ trọng tâm, đóng vai trò then chốt trong công cuộc chuyển đổi số và nâng tầm năng lực cạnh tranh toàn cầu. Để thực hiện mục tiêu ấy, Việt Nam cần một thế hệ trẻ không chỉ biết sử dụng công nghệ, mà còn có thể tạo ra công nghệ. Vì vậy, nhiều cuộc thi công nghệ dành cho học sinh THPT trên toàn quốc được tổ chức, tạo môi trường giúp học sinh phổ thông ứng dụng công nghệ vào thực tiễn, phát triển các kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên số. Từ đó, học sinh có thể hiểu, đồng hành và biết cách làm chủ AI, công nghệ, nắm bắt xu thế của tương lai.