Vì sao 'tối hậu thư' mới của ông Trump bị hoài nghi?
Tổng thống Mỹ Donald Trump khiến dư luận chú ý khi tuyên bố rút ngắn thời hạn để Nga đạt được một thoả thuận hòa bình với Ukraine từ 50 ngày xuống còn “khoảng 10-12 ngày”.
“Không có lý do gì phải chờ đợi cả”, ông Trump tuyên bố vào ngày 28/7, “Tôi muốn tỏ ra hào phóng, nhưng chúng ta vẫn chưa thấy bất kỳ tiến triển nào được thực hiện”.
Ông Trump từng nói rằng, nếu Nga không đáp ứng được thời hạn này, họ sẽ phải chịu mức thuế quan cao và các lệnh trừng phạt thứ cấp, nhắm vào các quốc gia mua dầu của Nga. Trên thực tế, điều này có nghĩa là Nga hiện có thời hạn đến khoảng ngày 9/8 - thay vì đầu tháng 9 - để đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine trước khi các biện pháp nghiêm ngặt đó có hiệu lực.
Thượng viện Mỹ dường như sẵn sàng thông qua một loạt lệnh trừng phạt nghiêm khắc, vốn đã được hơn 80 nhà lập pháp ủng hộ, bất cứ khi nào tổng thống bật đèn xanh. Nhưng điều đó chỉ đúng nếu ông Trump thực sự tuân thủ thời hạn mới mà mình đặt ra.
Nhiều nhà phân tích nhận thấy thời hạn chót của ông Trump thường dễ thay đổi. Ông thường hứa hẹn điều gì đó trong “hai tuần” rồi lại không thực hiện. Thời hạn áp thuế của ông thường xuyên bị lùi lại khi các thỏa thuận thương mại không được ký kết.
Nhưng có lẽ, không lĩnh vực nào mà những hạn chót này lại quan trọng hơn chính sách đối ngoại với các đối thủ. Năm nay, ông Trump đã nhiều lần chứng minh rằng ngay cả những hạn chót đó cũng không quá nghiêm ngặt. Điều này đặc biệt đúng với vấn đề liên quan đến Nga, khi ông Trump tự đặt ra cho mình một loạt thời hạn “hai tuần” rồi lại để những thời hạn đó trôi qua, trước khi tăng lên 50 ngày và bây giờ là 10-12 ngày.
Khi bị hỏi vào tháng trước về thời hạn hai tuần bị bỏ lỡ, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nhấn mạnh đây là “những xung đột toàn cầu phức tạp” mà Tổng thống Trump đang cố gắng giải quyết. Vậy, các thời hạn chót mà ông Trump đặt ra đã diễn ra như thế nào trong đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông?
Nhiều hạn chót trong cuộc xung đột Nga - Ukraine: Hai tuần, 50 ngày và 10-12 ngày
Ngày 24/4, ông Trump cho biết sẽ đưa ra quyết định về việc tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraine: “Bạn có thể hỏi câu hỏi đó sau hai tuần nữa và chúng ta sẽ xem, nhưng tôi nghĩ chúng ta đang đến rất gần rồi”.
Ngày 27/4, khi được hỏi liệu ông có tin tưởng Tổng thống Nga Vladimir Putin hay không, ông Trump trả lời: “Chúng tôi sẽ cho bạn biết sau khoảng hai tuần nữa”.
Ngày 14/5, khi một phóng viên hỏi liệu Tổng thống Nga Putin có đang “lừa dối” ông Trump không, ông Trump trả lời: “Tôi sẽ cho anh biết sau một tuần. Tôi sẽ cho anh biết sau vài ngày nữa”.
Ngày 19/5, ông Trump tự cho mình thêm hai tuần nữa để xác định xem Ukraine có nghiêm túc về việc chấm dứt xung đột hay không: “Tôi muốn nói với bạn sau khoảng hai tuần nữa vì tôi không thể nói có hay không”.
Ngày 28/5, ông Trump nói khi được hỏi liệu Nga có nghiêm túc về việc chấm dứt xung đột hay không rằng: “Tôi sẽ cho các bạn biết trong khoảng hai tuần nữa, trong vòng hai tuần nữa... Chúng ta sẽ tìm hiểu xem ông Putin có đang lợi dụng chúng ta hay không. Và nếu có, chúng ta sẽ phản ứng khác đi một chút”.
Thay vì đáp ứng thời hạn đó, ông Trump gần đây đã gia hạn và tiếp tục rút ngắn thời hạn đã gia hạn đó, đồng thời đề xuất một phản ứng cứng rắn hơn nếu Nga không hợp tác.
Ngày 14/7, ông Trump nói: “Chúng tôi sẽ áp dụng mức thuế quan rất nghiêm ngặt nếu không đạt được thỏa thuận trong 50 ngày tới. Mức thuế quan khoảng 100%, bạn có thể gọi đó là thuế quan thứ cấp. Bạn biết điều đó có nghĩa là gì rồi đấy”.
Ngày 28/7, ông Trump nói rằng hạn chót hiện tại là 10-12 ngày do không có tiến triển: “Vâng, tôi sẽ đặt ra một hạn chót mới là khoảng 10 hoặc 12 ngày kể từ hôm nay”. Các hạn chót của ông Trump rất đa dạng. Nhiều hạn chót liên quan đến các khía cạnh khác nhau của việc đàm phán chấm dứt xung đột ở Ukraine. Nhưng ông hiếm khi đưa ra phán quyết cứng rắn về các vấn đề then chốt đã được hứa hẹn vào một ngày cụ thể.
Các hạn chót của Iran
Giữa tháng 3: Tổng thống Mỹ Trump gửi thư cho Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, cho ông hai tháng để đạt được thỏa thuận hạt nhân.
Ngày 13/6: Ông Trump cho Iran “một cơ hội thứ hai”. Ông cho rằng thời hạn hai tháng trước đó thực chất là ngày 12/6: “Hôm nay là ngày thứ 61. Tôi đã nói với họ phải làm gì, nhưng họ không thể thực hiện được”.
Ngày 19/6: Ông Trump ám chỉ ông sẽ sớm đưa ra quyết định về việc có nên tấn công Iran hay không. “Tôi sẽ quyết định có nên tấn công Iran hay không trong vòng hai tuần tới”, ông Trump nói trong một tuyên bố do Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đọc.
Ngày 21/6: Ông Trump quyết định tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, chỉ hai ngày sau khi nói rằng quyết định của ông có thể mất hai tuần.
Thời hạn hai tháng ban đầu của ông rõ ràng đã trôi qua. Đảng Cộng hòa cho rằng các cuộc tấn công mà ông Trump cuối cùng đã phát động cho thấy lời đe dọa của ông là có thật. Nhưng không rõ điều này có bao nhiêu phần là ngẫu nhiên - Israel dường như đã mở đường bằng cách tự mình tấn công Iran vào giữa tháng 6 - và bao nhiêu phần trong số đó đã được lên kế hoạch từ trước.
Quyết định tấn công ngay sau khi tuyên bố sẽ quyết định trong vòng hai tuần của ông đã khiến một số người nghi ngờ đó là một âm mưu. Thật vậy, CNN đã đưa tin rằng các đồng minh đã nói chuyện với ông vào ngày 19/6 nói rằng rõ ràng quyết định tấn công đã được đưa ra - mặc dù nó luôn có thể bị đảo ngược.
Nhiều hạn chót liên quan đến thương vụ TikTok
Ngày 20/1: Ông Trump ký sắc lệnh hành pháp hoãn thi hành luật do Quốc hội thông qua trong 75 ngày, buộc TikTok phải thoái vốn khỏi các chủ sở hữu Trung Quốc hoặc bị chặn trong nước. Ông nói sẽ tận dụng thời gian này để đàm phán bán TikTok. Mặc dù thời hạn là 75 ngày, nhưng ông Trump lại nói rằng “90 ngày để đưa ra quyết định đó”.
Ngày 3/4: Ông Trump nói: “Chúng tôi sắp đạt được thỏa thuận với một nhóm người rất giỏi về TikTok”.
Ngày 4/4: Ông Trump tiếp tục gia hạn 75 ngày nữa, nói rằng thỏa thuận cần “nhiều nỗ lực hơn để đảm bảo tất cả các phê duyệt cần thiết đều được ký kết”. Sau đó, ông nói rằng một “báo cáo” cho biết Trung Quốc đã rút lại “đã thay đổi thỏa thuận vì thuế quan”.
Ngày 17/4: Ông Trump gợi ý rằng một thỏa thuận có thể sắp đạt được, và ông sẽ tiếp tục gia hạn thời hạn nếu cần. “Chúng tôi đã có thỏa thuận về TikTok, nhưng nó sẽ phụ thuộc vào Trung Quốc”. “Vì vậy, chúng tôi sẽ trì hoãn thỏa thuận cho đến khi mọi chuyện ổn thỏa”, ông Trump nói.
Ngày 19/6: Ông Trump ký gia hạn thêm 90 ngày. Bà Leavitt nói rằng cần thêm thời gian và ông Trump “không muốn TikTok ngừng hoạt động”.
Ngày 29/6: Ông Trump tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn phát sóng ngày hôm đó: “Chúng tôi đã có người mua TikTok”. Khi được hỏi đó là ai, ông nói, “Tôi sẽ cho bạn biết sau khoảng hai tuần nữa”.
Ngày 4/7: “Chúng tôi gần như đã đạt được thỏa thuận”, ông Trump nói với các phóng viên, ám chỉ rằng các cuộc đàm phán với Trung Quốc sẽ bắt đầu sau đó vài ngày.
Tuy nhiên, ba tuần sau, vẫn chưa có thỏa thuận nào được ký kết và ông vẫn chưa nói rõ người mua tiềm năng là ai. Ông Trump, người từng tuyên bố sẽ cấm TikTok trong nhiệm kỳ đầu, giờ đây nói rõ ràng rằng ông không muốn đóng cửa TikTok, bởi vì mọi người thích nó và nó có lợi cho ông về mặt chính trị. Điều đó chắc chắn có thể giảm bớt áp lực buộc Trung Quốc phải đạt được thỏa thuận.
