Thương nhớ ngày xưa

Tiếng chim gọi bạn rúc lên từng hồi dài lảnh lót phía sau vườn nhắc ai đó về hoài niệm. Đã bao lâu rồi cô chưa về thăm quê? Tiếng chim đánh thức cô nhớ về vùng ký ức xa xăm ngày xưa ấy.

Quê nhà là tiếng bồ câu gù mỗi ban mai rực nắng, tiếng lích chích của những chú chim sâu vừa chuyền cành, vừa ngó nghiêng tìm bắt sâu qua kẽ lá xanh màu ngọc bích. Quê nhà là xôn xao những tiếng gà gáy. Như một hồi còi dài, tiếng gà gáy sáng đánh thức ta dậy sau một giấc ngủ ngon lành. Cũng là tiếng gà, sao mà tiếng gà trưa lại nao nao, xao xác bên vườn?

Quê nhà là những ký ức ta có thể gọi tên bằng sắc màu, âm thanh, mùi vị và cả những cảm giác, những không gian không thể nói thành lời, tất cả những thứ đó đi qua rồi đóng đinh trong trí nhớ chỉ chờ có dịp là bùng lên mãnh liệt.

Tôi nhớ như in những buổi sáng mùa hè, lũ trẻ nhà quê được nghỉ học. Chúng tôi được ngủ trễ hơn mọi ngày. Nhưng hình như được ngủ thì lại không ngủ được. Tôi dậy rất sớm, chẳng cần bà giục như mọi khi. Mặc dù vậy, tôi vẫn còn uể oải, tóc rối bù, váy áo xộc xệch, chống hai tay lên cằm ngồi bậu cửa ngắm khu vườn và nghe những âm thanh trong trẻo của buổi sáng tinh khôi.

Đó là tiếng liếp chiếp từ những cái mỏ bé tí xíu của đàn gà con mới nở được dăm hôm đang gọi nhau kiếm mồi bên cạnh gà mẹ. Gà mái mẹ có cái mỏ nhỏ thôi mà kêu tục tục ầm ĩ suốt ngày, thi thoảng nó còn xù lông, quang quác mỗi khi con gà trống sán đến gần gà con; đó là tiếng con Mích chành chọe với con mèo Mun tranh nhau đĩa thức ăn. Trong chuồng, mấy con lợn ngửi thấy hơi cám, ủn ỉn, cọ mõm vào máng đòi ăn rối rít.

Con Mun đã no, ra nằm gốc cau sưởi nắng, thè cái lưỡi đỏ au liếm láp bộ lông màu đen tuyền của nó. Chợt nó tỉnh queo, mắt long lanh khi thấy tiếng chim sẻ non ríu rít trên ngọn cau. Nó chạy ra gốc cau cào sồn sột rồi leo lên tận giữa cây ngước mắt nhìn lên rồi lại tụt xuống tiếc nuối.

Tôi chạy ra giếng kéo một gầu nước trong mát lên, vục nước vào mặt. Ôi chao! Thật là sảng khoái.

Tôi bẻ củ khoai lang bở tung còn nóng ấm là bữa sáng của tôi, ăn thì ít, quẳng cho lũ gà thì nhiều. Tôi thích cảnh những con gà tranh nhau chí chóe cướp miếng khoai từ tay tôi vung xuống sân. Tôi thường đánh lạc hướng để lúc lũ gà chạy xô ra đằng này rồi lại chạy xô ra góc sân đằng kia ngã oành oạch rồi cười khoái chí một mình.

Rồi tôi đi xay thóc. Cái tràng xay cao ngang vai. Tôi đổ thóc vào ngõng cối rồi bắt đầu xay. Những hạt thóc được tách vỏ trấu riêng ra chảy rào rào xuống cái nia để phía dưới thành một vòng tròn.

Ai là người sáng tạo ra cái cối xay?

Tôi làm sao mà biết được, chỉ biết một ngày cuối thu, một ông thợ phó cối già vác đồ đến nhà, ông lôi trong bao tải ra đủ thứ, trong đó có những mảnh gỗ nhãn nho nhỏ đều tăm tắp hình tam giác mà ông gọi là dăm..., rồi ông hô chú tôi đi đào đất sét còn ông đi chặt tre để làm cối...Ông ăn cơm nhà bà nội hàng tuần trời mới đóng xong một cái cối xay. Ông làm việc tỉ mỉ, khéo léo. Cái cối xay có hai phần, là thớt trên và thớt dưới. Thớt dưới là một khối đất nện chặt trong khuôn tre, sau đó đóng dăm đều đặn theo một chiều cố định, giữa có cái trụ gọi là ngõng cối. Thớt trên cũng làm tương tự nhưng có một ô vuông ở giữa. Sau khi nện đất thật chặt và đóng dăm cối xong, ông phó cối lật úp thớt trên chồng lên thớt dưới rồi bắt đầu gọt đất giống hình phễu để đổ thóc vào đó. Chẳng hiểu ông làm thế nào mà thành cái cối xinh xắn, sờ vào thấy nhẵn thín, mát tay, lại thêm cái mỏ để ngoắc cái tràng xay vào kéo quay tròn nhẹ nhàng.

Quê tôi, nhà nào cũng có cái cối xay. Cối giã thì cả xóm mới có năm cái. 

Những cái cối xay, cối giã cứ như những thân phận những người nông dân, đặc biệt là những người đàn bà quê tôi hồi đó, trong đó có mẹ tôi, cứ lầm lũi đêm tối với chiếc đèn dầu leo lét, không phân biệt ngày nóng bức vã mồ hôi hay trời rét căm căm vẫn cặm cụi xay, sàng, sảy, giã, dần. Lớn lên rồi, tôi mới biết, có lúc nhà có thóc gạo xay, giã đó nhưng lại không còn gạo ăn nhất là tháng ba ngày tám vì đó là thóc gạo nhận xay, giã lấy cám nuôi lợn, lấy chút công điểm thêm thắt nuôi mấy miệng ăn.

Tôi trở về nhà.

Mẹ đã theo ông bà và cha ra đồng làm mây trắng trên thăm thẳm cao xanh. Các con đã lớn khôn, mỗi đứa mỗi nơi. Ngôi nhà xưa nhỏ bé nằm đơn côi trên nền đất cũ dùng làm nơi thờ tự và chỗ đi về của các con, các cháu. Ngoài vườn vẫn đỏ rực hoa dong riềng, loài hoa mà tôi vẫn thích. Còn đâu những cây na, cây ổi, cây bưởi góc vườn xanh tốt, sai trĩu quả. Chúng vẫn đứng đó nhưng cằn cỗi, xác xơ vì thiếu bàn tay của mẹ. Chỉ có cây nhãn già vẫn xanh tốt. Vỏ cây xù xì, nứt toác, mốc meo. Đâu rồi những vết nhẵn lì ngày xưa, nơi tôi thường trèo lên đó vắt vẻo, đánh đu, nghịch ngợm? Cái cối xay vẫn còn đây, qua bao tháng năm vẫn chưa hề mối, mọt. Tôi cầm tràng xay, quay một vòng, vòng quay đưa tôi về với mẹ, với thời thơ ấu ngày nào. Những vòng quay của cối là vòng xoay của thời gian và kỷ niệm là những hạt gạo thơm thảo lọt xuống nia thương nhớ của cuộc đời.

Trên trời xanh, mây trắng vẫn đang bay...

Hà Kim Quy

Bài viết hay? Hãy đánh giá bài viết
user image
user image
User
Ý KIẾN

Báo chí cần tuyên truyền hiệu quả về phát triển kinh tế tư nhân; Khán giả chờ đợi những vở kịch kinh điển lên sóng Sân khấu truyền hình Hà Nội; Hà Nội: Đợt tập trung xử lý vi phạm giao thông trong khung giờ cao điểm; Đức cân nhắc khôi phục chế độ nghĩa vụ quân sự để tăng cường lực lượng vũ trang;... là những thông tin đáng chú ý trong chương trình hôm nay.

Bao tiêu sản phẩm thúc đẩy ô tô nội địa hóa; Tai nạn liên hoàn trên đường Hồ Chí Minh, một người tử vong; Trung Quốc ra mắt động cơ máy bay giữa căng thẳng với Mỹ;... là những nội dung đáng chú ý trong Bản tin Tàu và Xe hôm nay.

Người chồng là Thân, sống trong sự ngột ngạt và chán chường vì vợ mình lúc nào cũng cau có, tính toán, oán trách, tiếc từng đồng, từng bữa ăn. Cuộc sống của anh là một chuỗi những bữa cơm nhạt nhẽo, không có niềm vui hay sự chia sẻ, đến mức chuyện quên một chai nước mắm cũng có thể thành một cuộc cãi vã lớn.

Những bông sen không chỉ là niềm đam mê, mà còn là thú chơi tao nhã của người trồng sen, tạo nên một cảnh quan thanh tao để giữ cho tinh thần thư thái.

Kết nối ba vùng sinh thái thành một chỉnh thể phát triển; Hướng tới Kế hoạch Hành động Đại dương Nice; Hà Nội cấp phép xây dựng trực tuyến; Mỹ - Trung Quốc đàm phán thương mại tại Luân Đôn;... là những nội dung đáng chú ý trong chương trình Thời sự 18h30 hôm nay.

Hà Nội bắt đầu tiếp nhận hồ sơ xây dựng trực tuyến; Phải hoàn thành cơ sở dữ liệu đất đai trong tháng 8; Lấn chiếm hành lang thoát lũ sông Đáy tại xã Đông La;... là một số nội dung đáng chú ý trong Bản tin Nhà đất và Đầu tư hôm nay.