ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Từng được tung hô là “hot mom”, “nữ hoàng hàng hiệu”, “Idol mạng xã hội”... nhưng gần đây, một số cái tên đình đám lại xuất hiện trên mặt báo vì hành vi trốn thuế, quảng cáo sai sự thật, kinh doanh phi pháp.

Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã mạnh tay vào cuộc. Hàng loạt vụ việc bị khởi tố, điều tra, truy thu thuế, xử lý hình sự. Những gì từng được đánh bóng bằng hàng hiệu, siêu xe, những màn khóc - cười trên sóng livestream, hóa ra lại chỉ là lớp mặt nạ cho mô hình kinh doanh phi pháp tinh vi.

Hào quang online

Mạng xã hội đã tạo nên nhiều gương mặt nổi bật, thu hút sự quan tâm và ngưỡng mộ từ công chúng. Thế nhưng, không phải sự chú ý nào cũng đi kèm với giá trị bền vững, khi danh tiếng không còn tỉ lệ thuận với niềm tin, dư luận đặt ra câu hỏi: Liệu hào quang ấy có còn thật?

Trong một clip được đăng tải vào tháng 2/2024 trên mạng xã hội TikTok, một nữ doanh nhân tươi cười ném tiền từ trên cầu thang xuống rồi tung lên không trung. Đáng nói, dưới sàn nhà, rất nhiều tờ tiền các mệnh giá cũng được rải sẵn. Cô đi xuống, trực tiếp đạp lên chúng rồi tiếp tục ném tiền khắp sàn. Ngay sau khi đăng tải, đoạn clip đã thu hút hơn 17 triệu lượt xem. Nhiều bình luận thể hiện sự ngưỡng mộ về sự giàu có.

Những năm qua, hàng loạt nhân vật bỗng trở thành hiện tượng trên thế giới ảo. Thứ giúp họ câu view chỉ là các clip khoe tiền, khoe cuộc sống sang chảnh, giàu có... Không ít người sau đó đã bị "bóc mẽ" rằng họ không giàu có như cách họ tỏ ra.

Ưng Thái là hiện tượng trên mạng xã hội với những clip khoe độ giàu có, sang chảnh, đặc biệt là khoe tiền, vàng, xe nhiều như “nước”. Khi dạo quanh trang cá nhân của hot TikToker này, trung bình clip nào cũng là tiền rải khắp nhà, không thì là vàng hoặc rất nhiều chìa khóa xế hộp đắt tiền. Đây chính là điều mà bao nhiêu người mơ ước và đồng loạt xin vía để được giàu như Ưng Thái. Nhưng cuối cùng, câu trả lời lại “chẳng có gì là thật.”

Cùng với đó, không khó để bắt gặp hình ảnh những nhân vật nổi tiếng trên mạng xã hội thường xuyên khoe cuộc sống xa hoa - từ biệt thự triệu đô, xe sang, trang sức đắt đỏ cho đến các buổi livestream "chốt đơn thần tốc". Những cái tên từng "gây bão mạng" như Gia đình Hải Sen, Đoàn Di Băng, Ngân Collagen, Hoàng Hường... đều từng được tung hô như hình mẫu thành công và giàu có. Thế nhưng, phía sau lớp vỏ hào nhoáng ấy, ngày càng có nhiều dấu hỏi về tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh - từ việc quảng cáo sai sự thật, lợi dụng lòng tin người tiêu dùng, đến vi phạm pháp luật.

Hệ sinh thái người bán hàng "ảo hóa"

Từng được tung hô nhờ những buổi livestream triệu view, những cái tên đình đám giờ đây lại gây sốc với hàng loạt bê bối: bán hàng không rõ nguồn gốc, quảng cáo sai sự thật, trốn thuế, thậm chí cấu kết thành hệ sinh thái “kinh doanh trá hình”. Cơ quan chức năng đã vào cuộc. Công chúng dần tỉnh ngộ khi nhận ra rằng, không phải ai livestream giỏi cũng là người kinh doanh tử tế.

Mạng xã hội ngày càng trở thành mảnh đất màu mỡ cho các hoạt động kinh doanh. Rất nhiều cá nhân đã tận dụng nền tảng này để xây dựng hình ảnh, phát triển thương hiệu và tăng doanh số bán hàng. Tuy nhiên, song hành với những câu chuyện khởi nghiệp tài giỏi, còn là một hệ sinh thái “người bán hàng ảo hóa” - nơi danh tiếng được dựng lên bằng sự hào nhoáng giả tạo, đạo đức kinh doanh mờ nhạt và quảng cáo sai lệch.

Hoàng Hường từng là hiện tượng bán hàng online ở Việt Nam, nổi tiếng nhờ những livestream đánh trúng tâm lý sợ hãi bệnh tật của người dân. Từ nước súc miệng, viên xương khớp đến kem đánh răng, sản phẩm nào cũng được gắn mác "hồi sinh sức khỏe". Đắp vào niềm tin đó là những lời tuyên bố bà đã đầu tư 100 tỷ, có 4 nhà máy, 2.000 nhân viên. Tuy nhiên, cơ quan chức năng điều tra và phát hiện doanh nghiệp bà đại diện chỉ với vốn điều lệ 6 tỷ, do người khác đứng tên, không hề có người này đứng danh giám đốc.

Hàng loạt sản phẩm Hoàng Hường được gia công với chi phí rất thấp, nhưng bán với giá gấp 4-5 lần. Cục An toàn Thực phẩm đã nhiều lần xử phạt doanh nghiệp này về hành vi quảng cáo sai sự thật. Hiện nay, Hoàng Hường đã "đổi vỏ" thành Hoàng Hường Mi, tiếp tục bán hàng dưới tên thương hiệu Meli với khẩu hiệu "ánh hào quang trở lại". Tuy nhiên, chiếc lược truyền thông vẫn là: đánh vào nỗi sợ hãi của người bệnh, gán ghép cá nhân với niềm tin sức khoẻ.

Đoàn Di Băng và Nguyễn Quốc Vũ khoe từ siêu xe, đồ hiệu, đến kênh TikTok trứ danh bán dung dịch vệ sinh phụ nữ. Cặp vợ chồng này xây dựng hình ảnh doanh nhân mạng như phim Hollywood. Tuy nhiên, sản phẩm Hanauki do công ty của hai vợ chồng sản xuất đã bị Cục Quản lý Dược đình chỉ, thu hồi vì sai chuẩn chất lượng. Chỉ số SPF ghi trên nhãn kem chống nắng là 50, nhưng kiểm nghiệm chỉ ra SPF 2.4 - hầu như không có tác dụng.

Trần Thị Bích Ngân - hot TikToker với biệt danh "Ngân Collagen", người nổi tiếng với biệt phủ trăm tỷ, mang mác doanh nhân trong ngành kim hoàn cũng vừa bị Cục An toàn Thực phẩm yêu cầu kiểm nghiệm loạt sản phẩm giảm cân vì nghi vấn chứa chất cấm, quảng cáo sai sự thật. Nhiều video và fanpage đã bị gắn cảnh báo.

"Hot mom" sang chảnh, tay chơi hàng hiệu đình đám trên mạng xã hội "Cún Bông" cũng vừa bị Công an thành phố Hà Nội khởi tố cùng chồng và kế toán về hành vi buôn bán hàng giả dưới danh nghĩa Công ty CP dược Hoa Kỳ. Các đối tượng bán hàng online nay đã không còn đơn thuần là tổ chức nhỏ, mà đang trở thành một "doanh nghiệp trá hình" có quy mô.

Từ Hoàng Hường đến Đoàn Di Băng, Ngân Collagen và Cún Bông, chúng ta thấy rõ một xu hướng đáng lo ngại: danh tiếng trên mạng xã hội đang được biến thành "vỏ bọc" cho những mô hình kinh doanh phi đạo đức. Nếu không có sự can thiệp quyết liệt và đồng bộ, người tiêu dùng sẽ vẫn là nạn nhân bị dắt lừa trên mạng.

Hào quang nào cho những sai phạm?

Đằng sau những vỏ bọc hào nhoáng, những lời rao giảng truyền cảm hứng, chia sẻ lối sống tích cực đôi khi lại là những hành vi vi phạm pháp luật khiến xã hội không khỏi bàng hoàng. Với những cá nhân có lượng người theo dõi lớn, hệ lụy không chỉ dừng ở việc lan truyền thông tin sai lệch mà còn cổ súy cho một lối sống ảo. Việc bị cuốn hút bởi hình ảnh thành công nhanh chóng và sự xa hoa hào nhoáng khiến con người ta dễ bị cuốn theo, xa rời các giá trị thật và đánh mất sự tỉnh táo trong tiếp nhận thông tin.

PGS.TS Phạm Ngọc Trung - chuyên gia văn hóa chia sẻ: "Những người nổi tiếng trên mạng xã hội mà họ lại đi chệch hướng, ví dụ như họ quảng cáo hàng kém chất lượng, quảng bá cho những người vi phạm pháp luật hoặc làm giàu một cách trái pháp luật mà vẫn được cổ súy, cổ vũ thì rõ ràng sẽ tác động xấu đến mạng xã hội. Bởi vì họ có tầm ảnh hưởng cao, có thể hàng vạn người sẽ làm theo họ".

Xã hội hiện đại rất dễ đánh đồng giữa sự nổi tiếng với thành công và sự tử tế - kể cả khi người đó đã vi phạm pháp luật. Khi giá trị được đo bằng hình ảnh thay vì đạo đức, hệ quy chiếu chung của cộng đồng trở nên lệch lạc. Chính vì vậy, tỉnh táo và tự nhận thức là điều mỗi người cần có. Đã đến lúc mỗi người cần tỉnh táo hơn khi tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội. Niềm tin là thứ quý giá và nó chỉ nên dành cho những điều thật sự xứng đáng.