Hợp tác Trung Quốc-Trung Á: Thể chế hóa để tăng liên kết
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ký một hiệp ước nâng cao quan hệ với các quốc gia Trung Á vào hôm 17/6, mong muốn tăng cường hợp tác với khu vực giàu tài nguyên này hơn nữa.
Kết quả nổi bật nhất của cuộc gặp cấp cao giữa Trung Quốc với 5 quốc gia khu vực Trung Á (Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan) diễn ra ngày 16-17/6 vừa qua ở Thủ đô Astana của Kazakhstan là ký kết Hiệp ước Quan hệ láng giềng tốt và hợp tác hữu nghị lâu dài giữa Trung Quốc và 5 quốc gia.
Khuôn khổ diễn đàn được Trung Quốc và 5 quốc gia Trung Á thành lập cách đây 2 năm. Khuôn khổ "5+1" vốn đã được các quốc gia Trung Á dựng nên với nhiều đối tác khác trên thế giới và trước với Trung Quốc như với Nga, Mỹ, EU, Thổ Nhĩ Kỳ và một số nước Phương Tây khác. Trên phương diện này, Trung Quốc xuất phát muộn nhưng lại tiến bước rất nhanh, đặc biệt trong việc thể chế hoá quan hệ hợp tác và dùng cách tăng cường thể chế hoá để thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ hợp tác.
Không khó để nhận thấy Trung Quốc đóng vai trò dẫn dắt mối quan hệ hợp tác và liên kết giữa Trung Quốc với 5 quốc gia Trung Á. Mức độ song trùng lợi ích chiến lược thiết thực trước mắt cũng như lâu dài hiện đã rất rõ ràng đối với cả hai bên. Tăng cường trao đổi thương mại và hợp tác đầu tư, đảm bảo an ninh trước những thách thức và mối đe doạ từ hoạt động khủng bố và ly khai, từ các cuộc khủng hoảng và điểm nóng về an ninh ở khu vực Trung Á và châu Âu đều là những mối quan tâm hàng đầu của cả hai phía.
Cuộc chiến tranh ở Ukraine giữa Nga và Ukraine cũng như cuộc đối đầu quyết liệt giữa Nga và Trung Quốc với khối các quốc gia Phương Tây, hay mới đây là cuộc chiến giữa Israel và Iran đều ảnh hưởng trực tiếp đến cả hai bên khiến cho bên này tăng được vị thế và giá trị của mình trong chiến lược và chính sách của bên kia.
Cả 5 quốc gia Trung Á ý thức được rất rõ về lợi thế chiến lược của họ là vị trí địa chính trị ở giữa Trung Quốc và Nga, giữa châu Á và châu Âu và là nguồn tài nguyên thiên nhiên rất phong phú, đặc biệt về năng lượng. Hợp tác lại thành một khối trong quan hệ với các đối tác bên ngoài như Trung Quốc, những lợi thế riêng cộng hưởng lại thành lợi thế chung lớn hơn gấp bội. Họ cần Trung Quốc để hợp tác phát triển và để có đối trọng. Trung Quốc cần họ cho thành công của sáng kiến Vành đai và con đường, để chắc chân trong cuộc ganh đua với các đối tác bên ngoài khác về chinh phục và liên kết các nước trong khu vực Trung Á.
Cuộc chiến tranh ở Ukraine và ở vùng Vịnh càng quyết liệt và dai dẳng, Nga càng bị vướng mắc vào cuộc chiến và Trung Quốc bị khối Phương Tây cạnh tranh chiến lược càng quyết liệt, 5 quốc gia Trung Á càng thêm quan trọng đối với Trung Quốc. Hai bên vì vậy đã cùng nhau tiến bước rất quyết định và quan trọng là thể chế hoá quan hệ hợp tác. 5 nước Trung Á ràng buộc Trung Quốc vào liên kết còn Trung Quốc gây dựng được lợi thế mới ở khu vực thông qua liên kết.
