Hộ kinh doanh cũng cần 'giảm trừ gia cảnh'
Khi chúng ta xem xét việc nâng mức giảm trừ gia cảnh cho cá nhân, mức doanh thu tối thiểu phải chịu thuế của các hộ kinh doanh cũng cần được nâng lên một cách tương ứng.
Bộ Tài chính hiện đang đề xuất một thay đổi quan trọng trong chính sách thuế là nâng gấp đôi mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với các hộ kinh doanh.
Cụ thể, đề xuất này hướng tới việc nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế từ mức 200 triệu đồng/năm hiện tại lên ít nhất là 400 triệu đồng/năm. Theo đề nghị mới, một hộ kinh doanh phải đạt mức doanh thu tối thiểu 400 triệu đồng mỗi năm mới bắt đầu có nghĩa vụ nộp thuế.
Hộ kinh doanh, về bản chất là một hình thức kinh doanh mà người chủ thường "lấy công làm lãi", không có quá nhiều khác biệt so với một cá nhân đi làm để kiếm sống. Vì vậy, việc nới rộng ngưỡng chịu thuế cho hộ kinh doanh tương tự như việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh trong chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với người lao động.
Hiện tại, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân mỗi cá nhân đang là 11 triệu đồng/tháng, tương đương 132 triệu đồng/năm và đang trong quá trình thảo luận để tăng mức này lên cho phù hợp với chi phí sinh hoạt thực tế.
Đây là một sự điều chỉnh cần thiết để đảm bảo tính công bằng và tương thích giữa các đối tượng nộp thuế khác nhau trong xã hội. Tuy nhiên, mức nới Bộ Tài chính đề xuất cần phải cao hơn nữa, không nên chỉ dừng lại ở con số 400 triệu đồng/năm.
Trước đây, khi áp dụng thuế khoán, mức đóng thuế của các hộ kinh doanh thường có thể thấp và không khiến họ phải quá bận tâm. Tuy nhiên, từ năm 2026, khi xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán và chuyển sang đánh thuế dựa trên doanh thu, chỉ cần một sự thay đổi nhỏ về tỷ lệ phần trăm cũng có thể tác động lớn đến hành vi và quyết định kinh doanh của các chủ hộ.
Ví dụ, với mức giảm trừ gia cảnh cho một cá nhân hiện tại là 132 triệu đồng/năm, vậy một hộ kinh doanh phải tạo ra doanh thu bao nhiêu để có thể thu về được khoản lợi nhuận tương đương, để xem như họ cũng được "giảm trừ"?
Hãy nhìn vào lĩnh vực bán lẻ, đây là loại hình kinh doanh phổ biến và dễ hình dung nhất. Tỷ suất lợi nhuận của ngành này thường khá mỏng, chỉ ở mức khoảng 10% trên doanh thu. Để có được khoản lãi 132 triệu đồng đó, tổng doanh thu bán hàng trong một năm của họ phải đạt trên 1,3 tỷ đồng.
Với các ngành khác có tỷ suất lợi nhuận cao hơn, giả sử là 20%, mức doanh thu cần thiết để đạt được 132 triệu đồng tiền lãi cũng đã phải hơn 650 triệu đồng.
Chỉ với hai kịch bản lấy tỷ suất lợi nhuận của hộ kinh doanh là 10% và 20%, mức "giảm trừ gia cảnh" tương đương quy ra doanh thu với hộ kinh doanh phải lần lượt là 1,3 tỷ đồng và 650 triệu đồng. Cả hai con số đều cao hơn đáng kể so với mức đề xuất 400 triệu đồng.
Tất nhiên, ngành thuế có thể có những phương pháp tính toán khác với những giả định về tỷ suất lợi nhuận khác nhau cho từng ngành nghề. Dù tính theo cách nào đi nữa, về mặt nguyên tắc, khi chúng ta xem xét việc nâng mức giảm trừ gia cảnh cho từng cá nhân, mức doanh thu tối thiểu phải chịu thuế của các hộ kinh doanh cần được nâng lên một cách tương ứng, dựa trên những cơ sở tính toán rõ ràng về tỷ suất lợi nhuận chung của họ.
Hy vọng, với những sửa đổi chính thức của luật thuế trong thời gian tới, các nhà làm chính sách sẽ có những cân nhắc thấu đáo để đưa ra một mức ngưỡng thực sự hợp lý, không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ mà còn tạo ra sự công bằng và đồng bộ trong toàn bộ hệ thống thuế.
