ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Dự luật thuế và chi tiêu mới do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất có tổng quy mô hàng nghìn tỷ USD, hiện đã vượt qua cửa ải Thượng viện bằng một cuộc bỏ phiếu căng thẳng ngày 1/7: 51 phiếu thuận và 50 phiếu chống, trong đó Phó Tổng thống JD Vance phải bỏ phiếu quyết định để phá vỡ thế bế tắc.

Dự luật thuế mới được xem là nỗ lực của ông Trump nhằm kéo dài chính sách giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu, đồng thời cắt giảm mạnh các khoản chi cho phúc lợi xã hội như Medicaid và chương trình hỗ trợ dinh dưỡng SNAP. Nếu được Hạ viện Mỹ thông qua và ký ban hành trước ngày Quốc khánh 4/7 như ông Trump mong muốn, dự luật sẽ tạo ra những thay đổi sâu rộng trong đời sống kinh tế - xã hội của nước Mỹ. Vậy ai sẽ là người được hưởng lợi? Ai sẽ phải chịu thiệt hại nếu dự luật này trở thành luật?

Ngay từ nhiệm kỳ đầu năm 2017, Tổng thống Trump đã ký Đạo luật cắt giảm thuế và việc làm, với trọng tâm là giảm thuế cho cá nhân và doanh nghiệp, song phần lớn lợi ích lại nghiêng về nhóm thu nhập cao. Các điều khoản ưu đãi này dự kiến hết hiệu lực sau năm 2025, trừ khi được gia hạn.

Dự luật mới được ông Trump gọi là “dự luật lớn và đẹp”, không chỉ kéo dài vĩnh viễn các khoản giảm thuế trước đây mà còn tăng mức khấu trừ tiêu chuẩn thêm 1.000 USD cho cá nhân, 1.500 USD cho chủ hộ đơn thân và 2.000 USD cho các cặp vợ chồng khai chung, áp dụng đến năm 2028.

Một điểm mới trong dự luật là miễn thuế cho thu nhập từ tiền tip. Hiện tại, người lao động như nhân viên phục vụ phải khai báo và chịu thuế với khoản tiền tip vượt 20 USD/tháng. Nếu dự luật được thông qua, khoản thu nhập này sẽ không còn bị đánh thuế.

Dự luật cũng đề xuất chấm dứt các khoản tín dụng thuế xe điện lên đến 7.500 USD/xe - chính sách được chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden đẩy mạnh nhằm thúc đẩy năng lượng sạch. Tổng giá trị các khoản giảm thuế trong dự luật ước tính lên tới khoảng 4.500 tỷ USD.

Tuy nhiên, để tài trợ cho các ưu đãi thuế hàng nghìn tỷ USD này, dự luật cắt sâu vào mạng lưới an sinh xã hội, 930 tỷ USD bị rút khỏi Medicaid - bảo hiểm y tế cho người nghèo, 68 tỷ USD cắt từ SNAP - chương trình hỗ trợ thực phẩm thiết yếu, và hơn 12 triệu người có nguy cơ mất bảo hiểm nếu không đạt chỉ tiêu “80 giờ làm việc mỗi tháng”.

Bà Angela Alsobrooks, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đại diện bang Maryland, cho biết: “Chúng ta có thể tiết kiệm chi phí chăm sóc sức khỏe cho hàng triệu người Mỹ nếu chấm dứt miễn thuế cho những người kiếm trên 10 triệu USD. Vậy chúng ta chọn bệnh viện cộng đồng hay thêm một biệt thự cho giới tỷ phú?”.

Ông Michael Bennet, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đại diện bang Colorado, cho hay: “Bất cứ nơi nào tôi đến ở bang Colorado, tôi đều gặp các bậc cha mẹ làm hai, ba công việc chỉ để nuôi sống gia đình. Họ đang vật lộn với di sản của 50 năm chính sách kinh tế ‘nhỏ giọt’, thứ chỉ mang lại lợi ích cho người giàu trong khi bỏ mặc tầng lớp lao động và trung lưu. Dự luật này lại tiếp tục như thế”.

Giới quan sát nhận định, nếu được Hạ viện thông qua và ông Trump ký ban hành đúng như kỳ vọng, dự luật sẽ trở thành một trong những cải cách tài khóa lớn nhất trong lịch sử hiện đại nước Mỹ. Tuy nhiên, theo dự báo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ, dự luật chi tiêu của ông Trump sẽ khiến nợ công Mỹ tăng thêm 3.300 tỷ USD trong thập kỷ tới, cao hơn 800 tỷ USD so với đề xuất ngân sách trước đó của Hạ viện.

Trong bối cảnh nợ liên bang đã vượt mốc 36.000 tỷ USD, tương đương 122% GDP, nhiều chuyên gia cảnh báo điều này sẽ gây áp lực lên lãi suất, thị trường trái phiếu và uy tín tài chính của nước Mỹ trong dài hạn.

Trong khi đó, theo Tổ chức Tax Foundation, nhóm 1% người Mỹ có thu nhập từ 663.000 USD trở lên sẽ tiếp tục là bên hưởng lợi lớn nhất từ dự luật mới. Thậm chí, Phòng thí nghiệm Ngân sách của Đại học Yale ước tính, những người có mức thu nhập thấp nhất sẽ thấy thu nhập của mình giảm 2,5%, trong khi những người có mức thu nhập cao nhất sẽ thấy thu nhập của mình tăng 2,2%.