ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Đại biểu nêu con số này và bày tỏ lo lắng khi Bộ Tài chính giao tăng trưởng năm nay của các doanh nghiệp Nhà nước mà Bộ quản lý tăng trưởng doanh thu tối thiểu 8%.

Ngày 19/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng là người đăng đàn đầu tiên, trả lời chất vấn về nhóm vấn đề về giải pháp tài chính cho phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng, làm mới các động lực tăng trưởng cũ và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới.

Năm 2023, doanh nghiệp Nhà nước lỗ tới 5 tỷ USD

Tranh luận tại phiên chất vấn, đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam) đề nghị Bộ trưởng làm rõ thêm cơ sở của mục tiêu giao doanh nghiệp Nhà nước năm 2025 phải đạt tăng trưởng từ 8% trở lên, để đóng góp vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Đại biểu dẫn báo cáo năm 2023 cho biết có 134 doanh nghiệp Nhà nước báo lỗ, tổng số lỗ lên tới hơn 115.000 tỷ đồng, tương đương gần 5 tỷ USD. Trong khi đó, doanh nghiệp đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, từ yếu tố nội tại của nền kinh tế, tác động của tình hình khu vực và thế giới, đến việc Mỹ áp thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa Việt Nam, có loại lên tới 46%.

“Tôi mong Bộ trưởng làm rõ cơ sở, căn cứ và tính khả thi của mục tiêu tăng trưởng 8% cho khu vực doanh nghiệp Nhà nước, nhất là trong bối cảnh Bộ Tài chính mới được giao quản lý lĩnh vực này”, đại biểu Tạ Văn Hạ nêu.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện Bộ mới được giao quản lý 18 tập đoàn, tổng công ty. Nhiều doanh nghiệp khác có vốn Nhà nước vẫn do địa phương và các cơ quan khác quản lý.

Theo Bộ trưởng, quan trọng nhất hiện nay là Nhà nước đã mở ra cơ chế thông thoáng, trao quyền chủ động cho doanh nghiệp Nhà nước tương tự doanh nghiệp tư nhân. Trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng cao, doanh nghiệp Nhà nước – với vai trò là lực lượng nòng cốt – phải tích cực tham gia. “Không thể đặt mục tiêu dưới 8%, bởi đây không chỉ là kỳ vọng, mà còn là trách nhiệm đồng hành cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân”, ông nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, qua rà soát, phần lớn doanh nghiệp Nhà nước do Bộ quản lý hiện nay đều có nền tảng tài chính tốt, đủ điều kiện thực hiện kế hoạch kinh doanh với mức tăng trưởng 8%. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp cần tiếp tục cắt giảm chi phí và chú trọng hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Về cơ chế giám sát, ông dẫn chứng quy định tại Nghị định 69, trong đó hiệu quả doanh nghiệp được đánh giá trên tổng thể thay vì từng dự án riêng lẻ. Việc giao chỉ tiêu 8% cũng được tính theo mức bình quân, có doanh nghiệp vượt chỉ tiêu, có doanh nghiệp thấp hơn, nhưng tổng thể vẫn phải đảm bảo đạt mục tiêu chung.

Bộ trưởng khẳng định, Bộ Tài chính với vai trò cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn sẽ vừa giám sát, vừa hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, khuyến khích hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả. “Chúng tôi có cơ chế đánh giá rõ ràng, minh bạch. Người đại diện vốn nếu không hoàn thành nhiệm vụ sẽ bị nhắc nhở, trừ thu nhập, thậm chí miễn nhiệm”, ông nói.

Trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp Nhà nước

Trước đó, tại phiên chất vấn, đại biểu Khang Thị Mào (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái) đặt câu hỏi với Bộ trưởng Bộ Tài chính về giải pháp thúc đẩy tăng trưởng thông qua khu vực doanh nghiệp Nhà nước. Đại biểu nhấn mạnh: “Nghị quyết số 192 ngày 19/2/2025 của Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt từ 8% trở lên, làm nền tảng để hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030. Trong bối cảnh đó, xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp cụ thể đối với doanh nghiệp Nhà nước để góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng năm 2025 và giai đoạn tiếp theo”.
Cũng liên quan tới doanh nghiệp Nhà nước, đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Phúc) chất vấn liên quan đến tiến độ cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước. Đại biểu nêu “Tính đến tháng 3/2025, các cơ quan có thẩm quyền mới phê duyệt khoảng 18% đề án cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước. Bộ Tài chính đã chỉ ra 5 nguyên nhân chậm trễ, trong đó có việc quy trình xin ý kiến giữa các bộ, ngành còn mất nhiều thời gian. Xin Bộ trưởng cho biết, Bộ đã có đề xuất gì với Chính phủ để rút ngắn quy trình này và trong thời gian tới sẽ triển khai giải pháp gì nhằm đẩy nhanh tiến độ cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước?”.

Liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định: Bộ đã chỉ đạo quyết liệt ba nhóm giải pháp lớn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng.

Thứ nhất, Bộ đã yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước rà soát, điều chỉnh lại kế hoạch kinh doanh theo hướng đặt mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận ở mức khoảng 8%. Việc xác định chỉ tiêu cụ thể giúp định hướng rõ ràng cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng kế hoạch sản xuất - kinh doanh phù hợp, đồng thời thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp Nhà nước đối với nền kinh tế.

Thứ hai, Bộ Tài chính tập trung sửa đổi đồng bộ các văn bản quy phạm pháp luật để hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động. Trong đó có việc sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Thuế và đặc biệt là Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Các quy định mới sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, linh hoạt hơn, trao quyền chủ động cao hơn cho doanh nghiệp.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Nhà nước hiện nay chỉ giữ vai trò đại diện phần vốn tại doanh nghiệp, còn lại đã giao quyền tự chủ rất lớn cho doanh nghiệp về quản lý, tài chính, tăng vốn, tiền lương, tiền thưởng. Do đó, doanh nghiệp cần đổi mới tư duy quản trị, chủ động xây dựng chiến lược phát triển, tập trung khai thác tốt các nguồn lực nội tại, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào các lĩnh vực then chốt, như điện, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số.

Thứ ba, Bộ Tài chính đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn để theo dõi hoạt động doanh nghiệp và kịp thời hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn phát sinh. Đặc biệt là những vướng mắc liên quan đến cơ cấu lại doanh nghiệp như sáp nhập, chuyển giao vốn và tài sản giữa các đơn vị Nhà nước.

Bộ trưởng thừa nhận, pháp luật hiện hành, trong đó có Nghị định 69 và các văn bản hướng dẫn thi hành, còn thiếu các quy định cụ thể cho các tình huống phát sinh trong quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp. Vì vậy, Bộ đã trình Chính phủ bổ sung các quy định trong dự thảo Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Những nội dung mới sẽ cho phép doanh nghiệp được sáp nhập, chia tách, chuyển giao tài sản, vốn giữa các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, hoặc từ doanh nghiệp về cơ quan đại diện chủ sở hữu theo hướng linh hoạt, phù hợp thực tế.

Bộ trưởng khẳng định, khi các quy định mới được ban hành, việc cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước sẽ thuận lợi, minh bạch và hiệu quả hơn. Đồng thời, đảm bảo quyền, trách nhiệm của Nhà nước trong quản lý vốn, tài sản công.