Định kiến…
Những ngày còn bé, tôi đã nghe người lớn trong làng thường kể về đứa con nhà nghèo như một lời thì thầm đầy thương hại. Tôi chưa hiểu hết ý nghĩa, chỉ cảm nhận rằng cái danh xưng ấy không phải là điều gì tốt đẹp. Chúng tôi - những đứa trẻ trong xóm nghèo - dường như bị buộc phải sống dưới cái nhìn ấy, như thể nghèo khó là một tội lỗi không thể rửa sạch.
Ngày đầu tiên đi học, tôi mặc chiếc áo cũ mẹ vá lại từ những mảnh vải còn sót trong nhà. Lũ trẻ trong lớp cười đùa, chỉ trỏ. Nhà nghèo! - một lời phán xét đơn giản nhưng khiến trái tim tôi nhói đau. Đó là lần đầu tiên tôi hiểu được sức nặng của định kiến: nó không cần lời giải thích, không cần chứng minh, chỉ đơn giản là tồn tại và đè nặng lên người ta.
Nhưng định kiến không chỉ nằm trong những cái nhìn từ người khác. Nó còn len lỏi trong chính suy nghĩ của bản thân. Tôi nhớ mãi buổi chiều đứng trước cánh đồng đầy cỏ lau trắng muốt. Cô bạn học cùng lớp - con gái của gia đình giàu nhất vùng - bước đến, mỉm cười và đưa tôi một cây bút mới. Thay vì vui mừng, tôi đã từ chối. Đó không phải vì tự trọng, mà bởi tôi nghĩ mình không xứng đáng. Định kiến trong tôi đã giam cầm bản thân trong những giới hạn hẹp hòi, khiến tôi e ngại tất cả những gì khác biệt.
Lớn lên, rời khỏi làng quê, tôi nhận ra định kiến không biến mất. Nó thay đổi hình dạng, thay đổi màu sắc, nhưng bản chất vẫn thế. Ở nơi phố thị, người ta dễ dàng định kiến dựa trên vẻ bề ngoài. Một cái nhìn thoáng qua có thể quyết định ai đáng tin, ai không. Một bộ trang phục sang trọng có thể mở ra cánh cửa, trong khi một đôi giày cũ sờn có thể khiến người ta quay lưng.
Có lần, một người bạn của tôi chia sẻ về câu chuyện của anh ấy. Là một giáo viên trẻ, anh từng đến một ngôi trường nông thôn để giảng dạy. Học sinh ban đầu nhìn anh bằng ánh mắt e dè, vì họ quen với những thầy cô nghiêm nghị, có tuổi. Thầy trẻ thế này thì làm được gì? - lời xì xào vang lên khắp lớp. Nhưng chính sự kiên nhẫn và chân thành đã giúp anh phá vỡ bức tường định kiến ấy. Những đứa trẻ bắt đầu mở lòng và trong ánh mắt chúng, anh không còn là người ngoài nữa.
Định kiến, suy cho cùng, là sản phẩm của sự thiếu thông tin, thậm chí là thiếu hiểu biết. Chúng ta định kiến vì chúng ta không hiểu hoặc không muốn hiểu. Những ranh giới mà định kiến dựng lên khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội để gần gũi và thấu cảm.
Tôi nhớ một chiều đông Hà Nội, đi dạo trên con đường phủ đầy lá vàng. Một cụ già bán hàng rong ngồi bên góc phố, đôi tay gầy guộc ôm lấy chiếc rổ tre đầy những chiếc bánh rán. Tôi ngồi xuống, mua một chiếc bánh và bắt đầu trò chuyện. Bà kể về cuộc đời mình - một câu chuyện đầy gian truân nhưng cũng tràn ngập tình yêu thương. Tôi nhận ra, nếu chỉ nhìn bà từ xa, tôi sẽ chỉ thấy một người bán hàng rong bình thường, một hình ảnh mờ nhạt trong dòng người đông đúc. Nhưng khi lắng nghe, tôi thấy bà là một cuốn sách sống, là một kho báu của những ký ức và bài học.
Định kiến khiến chúng ta thu nhỏ thế giới của mình, khiến chúng ta nhìn người khác qua một ống kính hẹp. Nhưng chỉ cần một chút mở lòng, một chút can đảm để bước ra khỏi giới hạn ấy, ta sẽ thấy thế giới rộng lớn và phong phú hơn biết bao.
Tôi tự hỏi, có phải chính những định kiến mà ta mang trong lòng cũng là những sợi dây vô hình trói buộc bản thân? Tôi nhớ một buổi chiều cuối năm, đứng trước gương, nhìn chính mình trong chiếc áo dài trắng của ngày đầu đi làm. Trong đầu tôi vang lên những câu hỏi: Liệu mình có đủ khả năng? Liệu mình có thể làm tốt không? Những nghi ngờ ấy không đến từ ai khác mà chính từ những định kiến tôi tự đặt ra cho mình.
Thời gian trôi qua, tôi nhận ra cách duy nhất để phá vỡ định kiến là đối diện và vượt qua nó. Khi chúng ta đủ dũng cảm để thay đổi cách nhìn, thế giới sẽ thay đổi cùng ta.
Định kiến sẽ không bao giờ biến mất hoàn toàn. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta phải để nó kiểm soát. Hãy sống như những cánh chim bay qua bầu trời, tự do và không bị giam cầm bởi bất cứ khuôn khổ nào. Vì thế giới này, tự bản thân nó đã là một bức tranh đa sắc. Và chúng ta, mỗi người đều có quyền tô vẽ lên đó những sắc màu riêng, không bị bóp méo bởi bất kỳ định kiến nào.
Trong ánh hoàng hôn cuối ngày, khi nhìn lại những gì đã qua, tôi thấy nhẹ nhõm khi nhận ra mình đã không để định kiến làm mờ đi bản sắc của bản thân. Chiếc áo cũ ngày nào giờ trở thành một phần của ký ức, không còn là sự tự ti mà là niềm tự hào. Và tôi hiểu rằng, chỉ cần ta đủ kiên nhẫn, đủ bao dung, ta có thể vượt qua mọi định kiến - dù là từ người khác hay từ chính mình.
Trâm Anh
Rực rỡ pháo hoa trên bầu trời TP. Hồ Chí Minh; Chủ động xe dự phòng khi hành khách tăng cao đột biến; Mỹ, Iran đánh giá tích cực về vòng đàm phán mới nhất;... là một số nội dung đáng chú ý trong Chương trình Thời sự 11h30 hôm nay.
Sáng sớm ngày nghỉ cuối tuần, thời tiết Hà Nội vẫn khá mát mẻ. Tuy nhiên, cuối giờ sáng mây giảm, nắng lên làm nhiệt độ tăng nhanh, cảm giác oi bức nóng nực tăng dần, nhiệt độ từ 26-33 độ.
Thượng tướng Trịnh Văn Quyết chủ trì tổng duyệt Chương trình nghệ thuật “Đất nước trọn niềm vui”; Nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam tại Hà Nội; Ukraine cam kết tuân thủ lệnh ngừng bắn dịp lễ Phục sinh, EU phản ứng thận trọng trước tuyên bố ngừng bắn của Nga;... là những thông tin đáng chú ý trong bản tin hôm nay.
Giữa lòng Hà Nội sôi động, từ phố phường tấp nập tới làng quê yên ả, bao tủ sách nhỏ vẫn lặng lẽ mang ánh sáng tri thức đến với mọi người. Ở đó, có những con người đang âm thầm xây nhịp cầu kết nối con người với văn hóa đọc, để tình yêu sách và tri thức được vun đắp từng ngày.
Thủ tướng động viên lực lượng diễu binh, diễu hành; Triển khai nhận diện sinh trắc học tại sân bay Tân Sơn Nhất; Ứng dụng số hóa trong kinh doanh xăng, dầu trước ngày 30/4; Tổng thống Ukraine tuyên bố sẵn sàng gia hạn ngừng bắn;... là những thông tin đáng chú ý trong Chương trình Thời sự 9h00 hôm nay.
Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm, động viên các lực lượng tham gia diễu binh, diễu hành; 198 nền tảng, dịch vụ, giải pháp số xuất sắc trong 9 nhóm lĩnh vực được trao Giải thưởng Sao Khuê 2025; Đàm phán hạt nhân Mỹ - Iran bắt đầu tại Rome (Italy);... là những thông tin đáng chú ý trong bản tin hôm nay.
0