ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) ngày 27/7 đã nhất trí về một thỏa thuận thương mại khung, chấm dứt nhiều tháng bất ổn đối với các ngành công nghiệp và người tiêu dùng ở cả hai bờ Đại Tây Dương.

Thỏa thuận bao gồm mức thuế cơ bản 15% đối với hàng xuất khẩu của EU sang Mỹ, được đưa ra khi thời hạn chót ngày 1/8 đang đến gần để EU đạt được thỏa thuận với Washington, hoặc phải đối mặt với mức thuế toàn diện 30% của Mỹ.

Các điểm chính của thỏa thuận thương mại Mỹ - EU

• Hầu hết hàng hóa EU nhập khẩu vào Mỹ sẽ phải chịu mức thuế cơ bản 15%, bao gồm ô tô, hiện đang chịu mức thuế 27,5%, cũng như chất bán dẫn và dược phẩm. Mức thuế 15% là mức thuế tối đa và không được cộng vào bất kỳ mức thuế hiện hành nào.
• Tuy nhiên, Mỹ sẽ công bố kết quả của 232 cuộc điều tra thương mại trong hai tuần tới và sẽ quyết định riêng về mức thuế đối với chất bán dẫn và dược phẩm. Bất kỳ quyết định nào của Mỹ về các lĩnh vực này sau đó sẽ "được đặt trên một tài liệu khác", Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết.
• Mỹ và EU sẽ áp dụng mức thuế suất 0% đối với các hàng hóa chủ chốt như máy bay và linh kiện, một số hóa chất, một số loại thuốc gốc, thiết bị bán dẫn, một số sản phẩm nông nghiệp, tài nguyên thiên nhiên và nguyên liệu thô quan trọng. Sẽ có thêm nhiều sản phẩm được bổ sung vào danh sách, trong khi thuế quan đối với các loại rượu mạnh của EU vẫn chưa được xác định.
• Thuế quan đối với thép và nhôm châu Âu sẽ vẫn ở mức 50%, nhưng bà von der Leyen cho biết, theo thỏa thuận vừa đạt được, mức thuế này sau đó sẽ được cắt giảm và thay thế bằng hệ thống hạn ngạch.
• EU cam kết mua 250 tỷ USD khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ mỗi năm trong ba năm, với tổng số tiền lên tới 750 tỷ USD, để thay thế khí đốt của Nga. EU cũng sẽ mua nhiên liệu hạt nhân từ Mỹ.
• EU cam kết mua thiết bị quân sự của Mỹ và các công ty châu Âu sẽ đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump.

Mỹ, EU tránh được kịch bản thương mại tồi tệ nhất

Việc đạt được thỏa thuận khung mang lại cảm giác nhẹ nhõm cho cả hai bên. Mỹ và EU đã tránh được kịch bản tồi tệ nhất: một cuộc chiến thương mại toàn diện, gây thiệt hại nặng nề giữa các đồng minh, đe dọa làm tăng giá hàng loạt hàng hóa và làm chậm lại tăng trưởng của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Mức thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa châu Âu nhập khẩu vào Mỹ cao hơn mức thuế 10% mà ông Trump tuyên bố hôm 2/4 và cao hơn đáng kể so với mức trung bình khoảng 2% trước khi ông Trump nhậm chức. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn nhiều so với những con số khổng lồ mà Tổng thống Mỹ đã đe dọa áp dụng nếu EU không đạt được thỏa thuận.

Hồi tháng 5, một thỏa thuận với Mỹ dường như là điều bất khả thi đối với EU. Thất vọng vì các cuộc đàm phán với liên minh gồm 27 thành viên không đạt được tiến triển, ngày 24/5, ông Trump tuyên bố với thế giới rằng, ông đã ngừng đàm phán với một số đồng minh mạnh nhất của Mỹ.

"Các cuộc thảo luận của chúng tôi với họ sẽ chẳng đi đến đâu cả!", ông Trump tuyên bố trong bài đăng trên Truth Social. "Tôi không tìm kiếm một thỏa thuận nào cả", ông nói sau đó tại Phòng Bầu dục; "Chúng tôi đã chốt thỏa thuận - ở mức 50%".

Những tuyên bố này, cùng với lời đe dọa áp thuế cao đến mức gây sốc, đã khiến các nhà đàm phán thương mại châu Âu choáng váng và buộc các nhà lãnh đạo châu Âu phải hành động. Họ nhanh chóng nhất trí đẩy nhanh tiến độ đàm phán.

Ông Trump đã bị thuyết phục sau khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen gọi điện cho ông và nói rằng EU sẽ cam kết hành động "nhanh chóng và quyết đoán". Tổng thống Mỹ sau đó đã nhanh chóng rút lại lời đe dọa và cho biết các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục.

Nhưng một thỏa thuận giữa Mỹ và EU - một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ, vẫn bị bỏ ngỏ trong nhiều tháng. Hai bên đã tranh cãi gay gắt về việc Mỹ khăng khăng áp thuế cao đối với thép và nhôm, sắp áp thuế đối với dược phẩm.

Các nhà đàm phán đã không thể đưa ra một giải pháp trước thời hạn ban đầu là ngày 9/7 - một trong những lý do khiến chính quyền Tổng thống Trump hoãn ngày có hiệu lực của mức thuế quan "có đi có lại" sang ngày 1/8. Khi chỉ còn vài ngày nữa là đến thời hạn trên, ông Trump đã gặp bà von der Leyen và hoàn thiện khuôn khổ cho một thỏa thuận nhân chuyến thăm Scotland của ông. Khung thỏa thuận trên, dù còn thiếu rất nhiều chi tiết, nhưng dù sao cũng là một sự giải tỏa khó khăn cho cả hai bên.

Với thỏa thuận vừa được công bố, Mỹ và EU đã tránh được một cuộc chiến tranh thương mại tiềm tàng gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Mỹ đe dọa áp thuế 50% lên hàng hóa châu Âu và châu Âu đe dọa Mỹ bằng các mức thuế trả đũa mang tính chiến lược, đe dọa gây thiệt hại cho các ngành công nghiệp chủ chốt của Mỹ.

"Chúng ta đã làm được", ông Trump nói khi cùng bà von der Leyen công bố thỏa thuận; "Mọi chuyện sẽ diễn ra rất tốt đẹp";

"Tôi nghĩ chúng ta đã đạt được chính xác điều chúng ta mong muốn", bà von der Leyen cho biết; "Tái cân bằng nhưng vẫn tạo điều kiện cho thương mại ở cả hai bên. Điều đó đồng nghĩa với tạo việc làm ở cả hai bờ Đại Tây Dương cùng sự thịnh vượng ở cả hai bờ Đại Tây Dương và điều đó rất quan trọng đối với chúng ta".

Thị trường chứng khoán Mỹ phần nào cho thấy sự phấn khởi. Chỉ số tương lai Dow Jones tăng 150 điểm, tương đương 0,3%. Chỉ số tương lai S&P 500 tăng 0,3% và chỉ số tương lai Nasdaq tăng 0,4%.

Nhưng mức thuế cơ bản 15% được áp dụng cho hầu hết hàng hóa, do đó các quốc gia thành viên EU và các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ phải chấp nhận thực tế là giá hàng hóa châu Âu tại Mỹ sẽ tăng.

“Thuế quan cao hơn đồng nghĩa với việc giá cả tăng cao hơn đối với người tiêu dùng Mỹ và điều đó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận của các công ty EU”, ông Alex Altmann, phó Chủ tịch Phòng Thương mại Anh tại Đức cho biết. “Các công ty EU muốn duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường Mỹ sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng khi quyết định nơi sản xuất hoặc lắp ráp”.

Thỏa thuận này cũng giáng một đòn mạnh vào các nhà sản xuất ô tô ở Detroit, vốn phản đối một thỏa thuận tương tự mà chính quyền Tổng thống Trump đã đạt được với Nhật Bản. Mức thuế 15% đối với ô tô EU nhập khẩu vào Mỹ thấp hơn mức thuế 25% mà các nhà sản xuất ô tô Mỹ phải trả nếu sản phẩm của họ được sản xuất tại Mexico.

Tuy nhiên, trong mắt các nhà đàm phán và vì lợi ích của nền kinh tế toàn cầu, thì việc đạt được một thỏa thuận vẫn tốt hơn là không có thỏa thuận nào. Và giờ, họ bắt đầu bước vào phần khó khăn nhất: chi tiết hóa khung thỏa thuận mà họ vừa công bố với thế giới.