Tuyên bố chung về thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Việt Nam và Belarus

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1992 đến nay, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa Belarus đã xây dựng và phát triển mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt trên cơ sở tin cậy, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau vì lợi ích của nhân dân hai nước.

Trên cơ sở những thành tựu của quan hệ song phương trên tất cả các lĩnh vực trong 33 năm qua, với niềm tin vững chắc vào tiềm năng và khả năng to lớn để tiếp tục phát triển quan hệ Việt Nam - Belarus và phù hợp với nguyện vọng của nhân dân hai nước, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm và Tổng thống Cộng hòa Belarus Aleksandr Lukashenko, đã nhất trí ký Tuyên bố chung về việc thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa Belarus nhân chuyến thăm cấp Nhà nước đến Cộng hòa Belarus của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm từ ngày 11 đến ngày 12 tháng 5 năm 2025.

Khuôn khổ Đối tác chiến lược sẽ nâng quan hệ Việt Nam - Belarus lên tầm cao mới trên cả bình diện song phương và đa phương, củng cố và nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác hiện có, thúc đẩy hình thành các cơ chế mới.

Quan hệ Việt Nam - Belarus được xây dựng dựa trên sự tương đồng về lợi ích và sự tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của Luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc. Các nguyên tắc này bao gồm: tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia và hệ thống chính trị của mỗi nước; không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; tôn trọng và đảm bảo lợi ích của nhau; thúc đẩy hòa bình, an ninh, hợp tác, phát triển và các nguyên tắc chung khác.

Trong khuôn khổ quan hệ Đối tác Chiến lược, Việt Nam và Belarus sẽ tiếp tục làm sâu sắc hơn nữa hợp tác trên các lĩnh vực sau đây nhằm bảo đảm lợi ích quốc gia của nhân dân hai nước, đóng góp cho hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.

Chính trị và ngoại giao

Hai bên thống nhất tăng cường tiếp xúc, trao đổi đoàn tất cả các cấp, bao gồm cấp cao và cấp cao nhất, theo kênh Đảng, kênh Nhà nước, trong khuôn khổ hợp tác liên nghị viện và giao lưu nhân dân, nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác cơ chế hiện có và nghiên cứu, thiết lập các hình thức hợp tác mới giữa các bộ, ngành, địa phương của hai nước.

Hai bên mong muốn tăng cường quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam với các chính đảng của Belarus thông qua trao đổi đoàn các cấp, gồm cả cấp cao và hợp tác theo các vấn đề cùng quan tâm nhằm củng cố nền tảng chính trị vững chắc, góp phần thúc đẩy quan hệ song phương phát triển bền vững, thực chất.

Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác giữa các cơ quan lập pháp, tăng cường trao đổi đoàn, tiếp xúc song phương và đa phương, giữa lãnh đạo các cơ quan lập pháp, giữa các Ủy ban, cơ quan của Quốc hội, các Nhóm Nghị sĩ hữu nghị, Nhóm nữ nghị sĩ Quốc hội, Nhóm nghị sĩ Quốc hội trẻ, thúc đẩy hoàn thiện và phát triển cơ sở pháp lý của hợp tác giữa Quốc hội hai nước phù hợp với tình hình mới.

Hai bên hài lòng ghi nhận việc tích cực hoàn thiện cơ sở pháp lý của hợp tác và bày tỏ tin tưởng rằng các văn kiện ký kết trong khuôn khổ chuyến thăm Cộng hòa Belarus của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm sẽ góp phần làm sâu rộng các mối quan hệ giữa Việt Nam và Belarus trong các lĩnh vực.

Hai bên thống nhất duy trì Tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao, duy trì tiếp xúc, tham khảo ý kiến ở cấp lãnh đạo Bộ, lãnh đạo các đơn vị trong Bộ Ngoại giao trên cơ sở thỏa thuận về hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao Việt Nam và Belarus ký tháng 3/2014; tăng cường trao đổi về hợp tác song phương, chính sách đối ngoại, các vấn đề khu vực và quốc tế mà hai Bên cùng quan tâm; cân nhắc khả năng thành lập các cơ chế đàm phán đa phương.

Quốc phòng và an ninh

Hai bên sẵn sàng thúc đẩy trao đổi đoàn các cấp, tăng cường trao đổi kinh nghiệm và đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh, bao gồm hợp tác về công nghiệp quốc phòng, đào tạo quân nhân và chuyên gia…

Hai bên cũng mong muốn tăng cường tiếp xúc giữa các lực lượng an ninh và cảnh sát, triển khai hiệu quả các thỏa thuận hợp tác đã ký; tăng cường hợp tác, trao đổi thông tin, phòng chống tội phạm; phối hợp đánh giá, dự báo các vấn đề liên quan đến lợi ích quốc gia, an ninh của hai nước.

Kinh tế, thương mại và đầu tư

Hợp tác kinh tế được xác định là một trong những trụ cột quan trọng của quan hệ song phương. Dựa trên các Hiệp định liên Chính phủ đã ký về hợp tác kinh tế - thương mại (năm 1992), về khuyến khích và bảo hộ đầu tư (năm 1992), về tránh đánh thuế hai lần và ngăn ngừa việc trốn lậu thuế đối với thuế đánh vào thu nhập và tài sản (năm 1997), hai bên nhất trí tăng cường vai trò và hiệu quả của Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Belarus về hợp tác kinh tế - thương mại và khoa học - kỹ thuật, khuyến khích thành lập các tiểu ban chuyên ngành trong Ủy ban liên Chính phủ để rà soát, đánh giá việc thực hiện các thỏa thuận hiện có và đề xuất các biện pháp nhằm khai thác cơ hội hợp tác kinh tế - thương mại, tạo bước đột phá trong hợp tác thương mại, đầu tư và công nghiệp, nâng cao kim ngạch thương mại song phương, tương xứng với quan hệ đối tác chiến lược.

Hai bên sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư tham gia các hoạt động tìm hiểu thị trường, giới thiệu sản phẩm, xúc tiến đầu tư, thương mại và hợp tác sản xuất kinh doanh. Hai bên sẵn sàng thúc đẩy hợp tác kinh tế thực chất, hiệu quả, toàn diện trong các lĩnh vực hợp tác cùng quan tâm như công nghiệp, y tế, dược phẩm, năng lượng, khoa học - công nghệ, thông tin truyền thông và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực tiềm năng như logistics, kinh tế số, chuyển đổi số và các lĩnh vực khác.

Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác nông nghiệp thông qua các văn kiện đã ký kết; tăng cường trao đổi chính sách, định hướng phát triển nông nghiệp, tạo khuôn khổ pháp lý cho việc xuất khẩu nông sản thế mạnh của mỗi Bên; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp; thúc đẩy mở cửa thị trường nông lâm thủy sản nhằm tăng kim ngạch song phương.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho tăng cường hợp tác kinh tế và đảm bảo kim ngạch thương mại Việt Nam - Belarus tăng trưởng ổn định, hai bên bày tỏ dự định tích cực phát triển hạ tầng thương mại song phương, bao gồm logistics, vận tải và trung chuyển hàng hóa, hợp tác liên ngân hàng, đơn giản hóa việc tiếp cận thị trường trong nước của bên kia và dỡ bỏ các rào cản đối với hàng hóa của mỗi bên. Hai bên cũng nhất trí giải quyết hiệu quả những khó khăn và vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện thông qua đối thoại mang tính xây dựng.

Hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của một môi trường thương mại và đầu tư mở, công bằng, minh bạch và không phân biệt đối xử, dựa trên các quy tắc quốc tế. Hai bên sẽ tiếp tục phối hợp thực hiện tích cực, hiệu quả và khai thác tối đa lợi thế từ Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) và các quốc gia thành viên (năm 2015), tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư hai nước tiếp cận và mở rộng hoạt động kinh doanh trên lãnh thổ của nhau. Hai bên sẽ hỗ trợ lẫn nhau trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và EAEU.

Khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và giao thông vận tải

Hai bên nhất trí thúc đẩy thực hiện các thỏa thuận trong khuôn khổ Ủy ban hợp tác về khoa học và công nghệ; tăng cường hợp tác nghiên cứu, phát triển công nghệ cao, công nghệ số, đổi mới sáng tạo; tăng cường hợp tác về sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình và hợp tác an toàn bức xạ hạt nhân. Hai Bên sẽ tăng cường trao đổi chính sách, định hướng trong phát triển hạ tầng số, số hóa tổ hợp công nghiệp nhằm đảm bảo hợp tác cùng có lợi trong lĩnh vực chuyển đổi số.

Hai bên sẽ tăng cường hợp tác khoa học, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, kinh tế số, số hóa, an toàn thông tin, trí tuệ nhân tạo và an ninh mạng.

Hai bên cũng sẽ thúc đẩy hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu và cộng đồng doanh nghiệp trong chế tạo và hiện đại hóa sản phẩm nhằm thực hiện chuyển đổi số và phát triển công nghệ mới.

Hai bên nhất trí phát triển và tăng cường các biện pháp thúc đẩy an ninh và tính toàn vẹn trong nghiên cứu, phù hợp với luật pháp hai Bên, nhằm ngăn chặn việc bên thứ ba khai thác kết quả nghiên cứu chung.

Hai bên nhất trí tăng cường trao đổi kinh nghiệm hợp tác phát triển đường sắt, đường bộ, đường hàng không và đường biển; thúc đẩy hợp tác vận tải đường hàng không trên cơ sở Hiệp định liên Chính phủ về vận tải hàng không (năm 2007).

Giáo dục, đào tạo, lao động, tư pháp, bảo vệ pháp luật và môi trường

Hai bên sẵn sàng triển khai hiệu quả hợp tác trong khuôn khổ Hiệp định liên Chính phủ về hợp tác giáo dục (năm 2023); bao gồm cung cấp học bổng cho sinh viên của phía bên kia, tăng cường hợp tác toàn diện, liên tục, hỗ trợ các cơ sở giáo dục tiến hành trao đổi chuyên gia, giảng viên và thông tin, đồng thời hỗ trợ lẫn nhau trong đào tạo chuyên gia trình độ cao.

Hai bên nhất trí thực hiện hiệu quả Hiệp định giữa hai Chính phủ về việc công dân Việt Nam làm việc có thời hạn tại Belarus và công dân Belarus làm việc có thời hạn tại Việt Nam (năm 2011).

Hai bên sẽ tăng cường phối hợp trong lĩnh vực tư pháp và bảo vệ pháp luật trong khuôn khổ văn kiện đã ký kết, bao gồm: Thỏa thuận hợp tác giữa Bộ Tư pháp Việt Nam và Bộ Tư pháp Belarus (năm 1999); Hiệp định về tương trợ tư pháp và pháp lý về các vấn đề dân sự, gia đình và hình sự (năm 2000); Hiệp định về chuyển giao người bị kết án phạt tù để tiếp tục thi hành án (năm 2023) và có giải pháp hiệu quả để thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực này.

Hai bên sẵn sàng cùng nỗ lực trong ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm chống sa mạc hóa và phủ xanh mặt đất, trong đó nghiên cứu khả năng lựa chọn cây trồng của Việt Nam phù hợp với thổ nhưỡng của Belarus để trồng tại Belarus và cây trồng của Belarus phù hợp với thổ nhưỡng của Việt Nam để trồng tại Việt Nam. Hai bên sẽ tìm hiểu khả năng thực hiện các chương trình và dự án chung về làm giảm hậu quả của biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và tăng trưởng xanh.

Văn hóa, thể thao, du lịch và giao lưu nhân dân

Hai bên sẽ phối hợp thúc đẩy hợp tác văn hóa trên nhiều lĩnh vực, bao gồm chia sẻ thông tin, hình ảnh và tài liệu về quá trình phát triển kinh tế - xã hội và văn hóa của Việt Nam và Belarus nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau, thúc đẩy tiếp xúc trực tiếp giữa các cơ quan văn hóa; tăng cường xây dựng và triển khai các chương trình giao lưu và quảng bá về văn hóa, lịch sử, tổ chức Ngày Văn hóa trên lãnh thổ của nhau; thúc đẩy trao đổi các đoàn văn hóa, nghệ thuật, thể thao hai Bên; triển khai hiệu quả các chương trình hợp tác trong lĩnh vực văn hóa.

Hai bên sẵn sàng tăng cường hợp tác trong việc trùng tu, tôn tạo và phục hồi các di tích lịch sử, văn hóa và các di sản phi vật thể; tăng cường quảng bá tiềm năng và thế mạnh du lịch của hai bên; tích cực trao đổi kinh nghiệm và thông tin về chính sách và quản lý trong lĩnh vực du lịch.

Hai bên nhất trí tạo điều kiện tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa công dân hai nước thông qua các tổ chức nhân dân, tổ chức xã hội của Việt Nam và Belarus; tiếp tục thúc đẩy hơn nữa giao lưu hữu nghị giữa nhân dân hai nước, trong đó có việc ký kết các văn kiện mới để thiết lập quan hệ kết nghĩa giữa các địa phương hai nước, thiết lập và tiến tới tăng tần suất các chuyến bay thẳng, tăng nội hàm hợp tác giữa các tổ chức hữu nghị nhân dân... Hai bên ghi nhận Hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu phổ thông ký năm 2023 góp phần thúc đẩy đáng kể hợp tác trên kênh nhân dân trong thời gian tới.

Hợp tác tại các diễn đàn đa phương

Hai bên sẵn sàng tăng cường trao đổi ý kiến, mở rộng và làm sâu sắc hơn hợp tác, phối hợp chặt chẽ lập trường chung và xem xét ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn khu vực, đa phương, trước hết là Liên hợp quốc, EAEU, BRICS, ASEAN, Hội nghị Phối hợp hành động và Các biện pháp xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA), phong trào không liên kết và các tổ chức và nhóm nước khác. Hai bên sẽ tăng cường tham vấn, phối hợp cách tiếp cận đối với các vấn đề khu vực và quốc tế, hỗ trợ đưa ra phản ứng quốc tế có hiệu quả đối với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, bao gồm dịch bệnh, biến đổi khí hậu, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm mạng, an ninh lương thực, năng lượng và nguồn nước, cũng như các vấn đề cùng quan tâm.

Hai bên nhấn mạnh tính phổ quát và toàn vẹn của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), là nền tảng pháp lý cho tất cả hoạt động trên biển và đại dương, khẳng định cần duy trì tính toàn vẹn của Công ước và các văn kiện luật pháp quốc tế được thông qua để phát triển các điều khoản của Công ước.

Vấn đề quan trọng mang tính nguyên tắc là các điều khoản của Công ước quốc tế phổ quát này được áp dụng nhất quán để không làm phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia thành viên Công ước này, bao gồm những quốc gia không có biển, và không đe dọa sự toàn vẹn của quy chế pháp lý được quy định trong UNCLOS 1982, bao gồm thực hiện quyền tự do qua lại.

Hai bên cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của UNCLOS 1982 trong củng cố hòa bình, an ninh, hợp tác và quan hệ hữu nghị giữa tất cả các quốc gia trong không gian biển, cũng như trong đảm bảo sử dụng tất cả các biển và đại dương vào mục đích kinh tế và mục đích hòa bình khác phù hợp với tôn chỉ và nguyên tắc của Liên hợp quốc đã được nêu trong Hiến chương Liên hợp quốc.

Hai bên sẽ phối hợp đảm bảo an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và các hoạt động thương mại không bị cản trở. Hai bên ủng hộ kiềm chế, không sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, bao gồm cả Hiến chương Liên hợp quốc và UNCLOS 1982. Hai bên ủng hộ việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002 và hoan nghênh các nỗ lực sớm đạt Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất và hiệu lực phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.

Cộng đồng người Việt tại Belarus

Hai bên sẽ tích cực hỗ trợ tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt tại Belarus để giúp cộng đồng đóng góp cho quan hệ hữu nghị truyền thống và Đối tác Chiến lược giữa hai quốc gia.

Bộ trưởng Ngoại giao hai nước sẽ phối hợp với các bộ, ngành hữu quan xây dựng sớm nhất có thể kế hoạch (lộ trình) phát triển hợp tác giữa Việt Nam và Belarus để đạt được các mục tiêu nêu trong Tuyên bố chung.