Brazil phát triển thành công vaccine ngừa 4 chủng sốt xuất huyết

Mới đây, các nhà khoa học Brazil đã phát triển thành công vaccine đơn liều đầu tiên trên thế giới cho cả 4 chủng virus sốt xuất huyết do muỗi gây ra. Đây là một cột mốc quan trọng trong việc chống lại căn bệnh mà Tổ chức y tế thế giới (WHO) xếp loại là 1 trong 10 mối đe dọa hàng đầu với sức khỏe toàn cầu vào năm 2019.

Vaccine cải tiến này nhắm đến tất cả 4 chủng virus sốt xuất huyết, đơn giản hóa quy trình tiêm chủng và thể hiện sự tiến bộ đáng kể trong cuộc chiến chống lại thách thức sức khỏe cộng đồng dai dẳng này.

Quá trình phát triển vaccine của các nhà khoa học Viện vaccine Butantan, ở thành phố Sao Paolo, Brazil là một hành trình dài, bắt đầu từ cuối những năm 1990 và bước đầu đã đạt được thành công.

Các thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trong hai năm với sự tham gia của hơn 16.000 người Brazil cho thấy, liều duy nhất của vaccine có hiệu quả 79,5% trong việc ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết, làm giảm đáng kể cả số ca mắc bệnh và số ca nhập viện.

Viện Butantan đã đệ trình vaccine này để Anvisa, Cơ quan quản lý y tế Brazil phê duyệt. Nếu được phê duyệt, nó có thể là một tiến bộ đáng kể trong việc giải quyết căn bệnh ảnh hưởng nặng nề tới cộng đồng người Brazil cũng như trên toàn thế giới.

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm virus do muỗi gây ra, có các triệu chứng giống cúm và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2024, Brazil ghi nhận hơn 5.000 ca tử vong do sốt xuất huyết, tăng gần 5 lần so với các năm trước. Còn trên thế giới giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2019, số người mắc bệnh sốt xuất huyết tăng 10 lần, từ 500.000 lên 5,2 triệu trường hợp, lan rộng ở 129 quốc gia, đặc biệt là ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở châu Á, 70% gánh nặng bệnh tật là do sốt xuất huyết.

Trong năm 2023, số ca nhiễm sốt xuất huyết được báo cáo tăng khoảng 200% ở Thái Lan và Campuchia, với khu vực Đài Loan - Trung Quốc cũng đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng. Còn theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, khoảng 4 tỷ người - tương đương khoảng một nửa dân số thế giới - sống ở những khu vực có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết.

Mỹ: Ghép thận lợn cho người

Trong những năm gần đây, lĩnh vực cấy ghép tạng cũng đạt những thành tựu đáng kể, cải thiện chất lượng sống cho những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Các bác sĩ tại Bệnh viện Langone Health, thành phố New York, Mỹ đã thực hiện thành công một ca cấy ghép thận lợn cho người. Với thành công này, các nhà khoa học hy vọng những con lợn đã được chỉnh sửa gen trong tương lai sẽ cung cấp nguồn tạng không giới hạn giúp cứu sống hàng ngàn bệnh nhân mỗi năm.

Bà Towana Looney (53 tuổi) đã hiến một quả thận của mình cho mẹ vào năm 1999. Vài năm sau, bà bị cao huyết áp mãn tính khi mang thai và quả thận còn lại của bà bị hỏng vào năm 2016. Kể từ đó, bà phải chạy thận bốn giờ một ngày, ba ngày một tuần.

Bà  Looney được đưa đến phòng phẫu thuật tại Bệnh viện Langone Health ở thành phố New York để thực hiện một thủ thuật lịch sử. Bà tình nguyện trở thành người sống đầu tiên trên thế giới cấy ghép thận từ một loại lợn biến đổi gen mới.

Các bác sĩ cho biết, hệ thống miễn dịch của bà Looney sẽ không thích ứng với việc cấy ghép thận người. Mặc dù việc sử dụng nội tạng lợn vẫn mang tính thử nghiệm cao nhưng đây là cơ hội duy nhất của bà. Vì vậy, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ FDA đã đưa ra một ngoại lệ đối với các yêu cầu nghiên cứu lâm sàng thông thường để tạo ra một quả thận lợn đã được biến đổi gen được cơ thể của bà chấp nhận.

Ca phẫu thuật được thực hiện tại Bệnh viện Langone Health ở thành phố New York dưới sự chỉ đạo của Tiến sĩ Robert Montgomery, người đi đầu trong lĩnh vực cấy ghép dị chủng. Vào ngày 25/11/2024, bà Towana trải qua một cuộc phẫu thuật kéo dài 7 giờ và sau 11 ngày theo dõi cẩn thận, bà đã đủ sức khỏe để xuất viện. Tiến sĩ Montgomery cho biết, quá trình hồi phục của bà đang được theo dõi chặt chẽ, bà cần phải đến bệnh viện hàng ngày để kiểm tra việc cơ thể có chấp nhận cơ quan mới hay không.

FDA trước đây đã cho phép các bác sĩ cấy ghép hai quả thận lợn biến đổi gen khác cho bệnh nhân ở New York và Boston, cũng như cấy ghép tim lợn cho hai người đàn ông ở Maryland. Những cơ quan đó dường như hoạt động tốt. Nhưng các bệnh nhân đều bị bệnh nặng với nhiều vấn đề sức khỏe và chỉ sống sót được vài tuần hoặc vài tháng. Lần cấy ghép này các bác sĩ lạc quan hơn vì bà Looney đã khỏe hơn rất nhiều.

Kích thích não giúp người bị chấn thương tủy sống đi lại

Chấn thương tủy sống ảnh hưởng đến khoảng 7 triệu người trên toàn thế giới và cho đến nay được coi là căn bệnh khiến người bệnh khó có thể phục hồi chức năng đặc biệt đối với những người sau chấn thương hơn một năm. Mới đây, một phương pháp kích thích tủy sống không xâm lấn nhằm khôi phục khả năng vận động cho những người bị liệt do chấn thương tủy sống đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ phê duyệt sử dụng. Phương pháp này đem lại cơ hội cho khoảng 7 triệu người bị ảnh hưởng bởi chấn thương tủy sống trên thế giới.

Chị Jessie Owen đã gặp một tai nạn do bị cây đè lên xe ô tô vào năm 2012. Chị bị liệt tứ chi trong 10 năm. Chị đã tham gia vào nghiên cứu lâm sàng Up-LIFT và hiện nay chị có thể tự làm các công việc nội trợ như nướng bánh, chuẩn bị bữa ăn hay chăm sóc các con.

Hệ thống kích thích tủy sống không xâm lấn ARC-EX của Công ty công nghệ y tế ONWARD đã được đăng ký tại Hà Lan có thể khôi phục sức mạnh và cảm giác các chi. Kết quả từ nghiên cứu lâm sàng Up-LIFT của họ được công bố trên tạp chí Nature Medicine cho thấy, 90% người tham gia nghiên cứu đã cải thiện được chức năng vận động của họ, 87% cho biết chất lượng cuộc sống được cải thiện kể cả những người bị liệt tới 34 năm. Nghiên cứu cũng cho thấy giảm tần suất co thắt, cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Hệ thống kích thích bằng xung điện đến tủy sống thông qua các điện cực đặt trên da sau gáy, kích hoạt lại các đường dẫn của hệ thần kinh không hoạt động để khôi phục hoặc tăng cường chuyển động mà không cần phẫu thuật. Nó được thiết kế để sử dụng khi bệnh nhân đang thực hiện các hoạt động hàng ngày bằng chân và trong các buổi phục hồi chức năng.

Ông Chet Moritz, tiến sĩ, giáo sư y học phục hồi chức năng tại Đại học Washington cho biết, việc lấy lại khả năng sử dụng bàn tay là ưu tiên điều trị hàng đầu đối với người bị liệt, quan trọng gấp 5 lần so với việc khôi phục tất cả các chức năng khác bị mất sau chấn thương.

Việc chấp thuận phê duyện của FDA cho Hệ thống ARC-EX tại Mỹ sẽ mở ra một kỷ nguyên mới đối với những người bị chấn thương tủy sống mãn tính. Việc cấp phép sử dụng dự kiến sẽ được thực hiện vào giữa năm 2025. Công ty ONWARD cũng có kế hoạch xin chứng nhận để thương mại hóa hệ thống ARC-EX ở châu Âu vào đầu năm 2025, dự kiến sẽ được cấp phép vào nửa cuối năm 2025.

Chiếc chân giả tích hợp đầu gối và mắt cá chân sinh học

Cybathlon là một kỳ thế vận hội diễn ra hàng năm tại Thụy Sĩ dành cho các vận động viên sử dụng chân, tay giả tích hợp công nghệ cao. Cuộc thi nhằm mục đích giới thiệu công nghệ dành cho những người bị khuyết tật vận động. Một chiếc chân giả tích hợp đầu gối và mắt cá chân sinh học do các nhà khoa học Italia phát triển đã giành được một trong những giải thưởng cao nhất tại cuộc thi năm nay. Với thiết kế thông minh mang lại chuyển động êm ái cho người dùng, chiếc chân giả dự kiến sẽ được hoàn thiện để ra mắt thị trường trong thời gian tới.

Chiếc chân giả do Viện Công nghệ Italia (IIT) phát minh có tên gọi là Omnia. Nó lần đầu tiên được xuất hiện tại cuộc thi Cybathlon. Hệ thống sinh học này bao gồm hai thành phần chính là đầu gối và mắt cá chân sinh học, cả hai đều được cơ giới hóa.

Đầu gối Unico kết hợp công nghệ thủy lực và điện để xử lý các tình huống và địa hình khác nhau. Hệ thống thủy lực chủ yếu được sử dụng để đi bộ tại nơi bằng phẳng mang lại cảm giác nhẹ nhàng và đồng thời giúp tiết kiệm năng lượng. Ngược lại, công nghệ điện, được hỗ trợ bởi một hệ thống đã được cấp bằng sáng chế, sẽ hỗ trợ tích cực trong các công việc như leo cầu thang hoặc đứng lên. Mắt cá chân Armonico có cơ chế vít cải tiến giúp giảm tác động lên gót chân và ngăn ngừa vấp ngã, mang lại sự thoải mái và ổn định hơn cho người dùng. Cả hai thành phần đầu gối và mắt cá chân đều giao tiếp với nhau, điều chỉnh các thông số để có hiệu suất tối ưu trong các nhiệm vụ khác nhau. Quá trình chuyển đổi giữa chế độ thủy lực và điện diễn ra tự động nhờ các thuật toán tiên tiến được triển khai.

Các nhà nghiên cứu của Viện Công nghệ Italia hiện đang hoàn thiện thêm nguyên mẫu Omnia trong phòng thí nghiệm trước khi hợp tác với các đối tác để đưa nó ra thị trường.

Áp dụng khoa học công nghệ đã tạo nên những bước đột phát trong lĩnh vực y tế. Các nghiên cứu và phát minh được ứng dụng trong thực tế đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe, nâng cao khả năng chẩn đoán và điều trị bệnh cũng như trong phòng bệnh cho mọi người.